Առաջադրանքներ․

1)Գտե՛ք տրված թվերի թվաբանական միջինը և կլորացրեք մինչև հարյուրերորդականների կարգը․

ա)43,25; 41,64; 38,24; 47,82

43,25+41,64+38,24+47,82=170,95  170,95։4=42,7375

42,7375~42,74

բ)7,126; 5,364; 3,275; 1,932

7,126+5,364+3,275+1,932=17,697   17,697։4=4,42425

4,42425~4,42

2)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը՝

ա)2a — 3 ⋅ Ic — 2I , եթե a = -2, c = -3

2.(-2)-3.I-3-2I=-4-15=-19

բ)3m — 8 ⋅ In — 4I , եթե m = -1, n = -2

3.(-1)-8.I-2-4I=-3-48=-51

3)Աշակերտը կարդաց 105 էջ, որը կազմում է գրքի բոլոր էջերի 21%-ը։ Քանի՞ էջ ունի գիրքը։

Լուծում՝105.100/21=500

Պատասխան՝500 էջ։

4)Այգում տնկեցին 500 կակաչ, որի 36%-ը կարմիր են, մնացածը սպիտակ և դեղին։ Սպիտակ կակաչները 1,5 անգամ շատ են դեղին կակաչներից։ Յուրաքանչյուր գույնի քանի՞ կակաչ տնկեցին։

Լուծում՝500․36/100=180   500-180=320   x+1,5x=320   2,5x=320   x=320:2,5   x=128  320-128=192

Պատասխան՝180 կարմիր ,128 դեղին,192 սպիտակ։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1)Կատարե՛ք գործողությունները․

ա)-6 ⋅ (-5) — (-40) : 8 =30-(-5)=35

բ)(-9 + 31) : (-11) — 5 =22:(-11)-5=-2-5=-7

գ)27 : (-27) — (-35) : 7 =-1-(-5)=4

դ)-40 + (-4 — 5 + 6) : (-3) =-40+(-3):(-3)=-40+1=-39

2)Նարեկը մտապահեց մի թիվ, այն մեծացրեց 7 անգամ։ Արդյունքին ավելացրեց 5,3 և ստացավ -72,4: Գտե՛ք Նարեկի մտապահած թիվը։

Լուծում՝-72,4-5,3=-77,7   -77,7։7=-11,1

Պատասխան՝-11,1:

3)23; -18; 0; 2/23; -12,6; 4,8; -741; 525; 3/4; -14; 12,14 թվերից ընտրեք

ա)բնական թվերը

23,525

բ)դրական թվերը

23,2/23,4,8,525,3/4,12,14

գ)ամբողջ թվերը

23,-18,0,-741,525,-14

դ)կոտորակային ոչ բացասական թվերը

2/23,3/4

Արտաշես II–ի գահակալումը: Ք. ա. 30 թ. իր զորքով վերադառնալով Պարթևստանից՝ Արտաշես II-ն ազատագրեց Հայաստանը: Նա ջախջախեց Հռոմի դաշնակից Ատրպատականի արքային և նրա երկիրը միացրեց իր պետությանը:

Արտաշես II-ը ջանքեր գործադրեց Հայաստան վերադարձնելու իր եղբայրներին, սակայն հաջողություն չունեցավ:
Արտաշես II-ը, օգտվելով տասնամյա խաղաղության ժամանակամիջոցից՝ շենացրեց ու կրկին հզորացրեց երկիրը: Նա հատեց դրամներ` իր պատկերով ու «Արքայից արքա» մակագրությամբ:

Իր ներքին հարցերը կարգավորելուց հետո Հռոմը կրկին ուշադրությունը սևեռեց Արևելքի վրա: Ք. ա. 20 թ. հռոմեական զորքերով Հայաստան ուղարկվեց Արտավազդ II-ի պատանդ տարված որդիներից Տիգրանը: Նա 14 տարի ապրել էր հռոմեացիների մեջ, ուստի Հռոմում կարծում էին, որ Հայաստանի գահին նա կլինի հռոմեասեր գործիչ: Երբ հռոմեական զորքը հատում էր Հայաստանի սահմանը, Արտաշես II–ն անհայտ հանգամանքներում սպանվեց: Իշխանափոխությունը տեղի ունեցավ առանց պատերազմի. գահ բարձրացավ Տիգրան III–ը:

Հայաստանը վերջին Արտաշեսյանների օրոք: Տիգրան III-ը Մեծ Հայքում իշխեց Ք. ա. 20-ից մինչև Ք. ա. 8 թվականը։ Հռոմեացիները նրան գահ էին բարձրացրել` պայմանով, որ Հայաստանի հաջորդ արքային նույնպես պետք է նշանակեն իրենք: Սակայն հռոմեացիներն իրենց հաշվարկներում սխալվեցին: Հայաստանում որոշ ժամանակ իշխելուց հետո Տիգրան III–ը սկսեց գերադասել հայկական շահերը: Շատ լավ գիտակցելով, թե որքան կարևոր է Հայաստանի համար սեփական ժառանգական իշխանությունը, նա գահաժառանգ հռչակեց իր Տիգրան անունով որդուն:

Տիգրան III-ի մահից հետո՝ Ք. ա. 8 թ., գահ բարձրացավ Տիգրան IV–ը։
Հռոմեացիները, չհաշտվելով Հայաստանում իրենց ազդեցության կորստի հետ, Ք. ա. 5 թ. ուժով գահ բարձրացրին Արտավազդ III-ին: Վերջինս Արտավազդ II-ի` պատանդության մեջ գտնվող մյուս որդին էր: Նա 29 տարի ապրել էր հռոմեական միջավայրում և դարձել էր խիստ հռոմեասեր գործիչ:

Այդ պատճառով հայերը Ք. ա. 2 թ. գահընկեց արին Արտավազդ III-ին և կրկին գահ բարձրացրին Տիգրան IV-ին: Այս անգամ նա կառավարեց իր քույր Էրատոյի հետ միասին:

Հռոմը ստիպված էր հաշվի նստել հայերի հետ: Ք. հ. 1 թվականին հյուսիսային լեռնականների դեմ մղված պատերազմում հայոց արքան զոհվեց, իսկ թագուհի Էրատոն հրաժարվեց գահից: Այդպես անկում ապրեց Արտաշեսյան արքայատոհմը: Սակայն Մեծ Հայքի թագավորությունը պահպանվեց: Հայոց գահի շուրջ օտար գահակալների կողմից սուր պայքար ծավալվեց:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ո՞վ է թագավորել Արտավազդ II-ից հետո: Ներկայացրե՛ք նրա գահակալումը:

Արտավազդ II-ից հետո թագավորել  է  Արտաշես II-ը։Ք. ա. 30 թ. իր զորքով վերադառնալով Պարթևստանից՝ Արտաշես II-ն ազատագրեց Հայաստանը: Նա ջախջախեց Հռոմի դաշնակից Ատրպատականի արքային և նրա երկիրը միացրեց իր պետությանը:

Արտաշես II-ը ջանքեր գործադրեց Հայաստան վերադարձնելու իր եղբայրներին, սակայն հաջողություն չունեցավ:
Արտաշես II-ը, օգտվելով տասնամյա խաղաղության ժամանակամիջոցից՝ շենացրեց ու կրկին հզորացրեց երկիրը: Նա հատեց դրամներ` իր պատկերով ու «Արքայից արքա» մակագրությամբ:

1. Հռոմեացիներն ո՞ւմ գահ բարձրացրին Ք. ա. 20 թ.։

Ք․ա 20 թ․ Հռոմեացիները գահ բարձրացրեցին  Տիգրան III-ին։

1. Ի՞նչ գիտեք Տիգրան III–ի մասին:

Տիգրան III-ը Մեծ Հայքում իշխեց Ք. ա. 20-ից մինչև Ք. ա. 8 թվականը։ Հռոմեացիները նրան գահ էին բարձրացրել` պայմանով, որ Հայաստանի հաջորդ արքային նույնպես պետք է նշանակեն իրենք: Սակայն հռոմեացիներն իրենց հաշվարկներում սխալվեցին: Հայաստանում որոշ ժամանակ իշխելուց հետո Տիգրան III–ը սկսեց գերադասել հայկական շահերը: Շատ լավ գիտակցելով, թե որքան կարևոր է Հայաստանի համար սեփական ժառանգական իշխանությունը, նա գահաժառանգ հռչակեց իր Տիգրան անունով որդուն:

1. Ներկայացրե՛ք Մեծ Հայքի գահին իշխած Արտաշեսյան վերջին արքաներին:

Արտաշես II-ը,Տիգրան III-ը,Տիգրան IV-ը,Արտավազդ  III-ը,Էրատոն։

1)Գտե՛ք այն x թիվը, որի համար ճիշտ է հավասարությունը․

0,2 : x = 0,7 : 0,105

X=0,03

6,8 : 0,5 = x : 0,3

X=4,08

0,6/0,7 = x/3,5

X=3

11,7/6,3 = 14,3/x

X=7,7

2)Աղցանի պատրաստման համար օգտագործվեց 0,8 կգ միս, 0,35 կգ գազար, 0,55 կգ կարտոֆիլ, 0,65 կգ թթու վարունգ և 0,15 կգ ոլոռ։ Յուրաքանչյուրից քանի՞ տոկոս վերցրեցին աղցան պատրաստելու համար։

0,8+0,35+0,55+0,65=2,5

0,8/2,5×100=32

0,35/2,5×100=14

0,55/2,5×100=22

0,65/2,5×100=26

0,15/2,5×100=6

3)Ըստ գծագրի տվյալների գտեք x-ի արժեքը։

ա)

X=5

բ)

X=5

գ)

X=1

դ)

X=4

4)Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը․

ա)68,973 : 8,31 + 61,71 : ((18,61 — 17,93) ⋅ 1,5)= 68,8

 18,61-17,93=0,68

0,68×1,5=1,02

68,973։8,31=8,3

61,71։1,02=60,05

8,3+60,05=68,8

բ)64,124 : 7,82 + 73,32 : ((22,34 — 21,69) ⋅ 1,6)=78,7

22,34-21,69=0,65

0,65×1,6=1,04

64,124։7,82=8,2

73,32։1,04=70,5

8,2+70,5=78,7

5)Դպրոցում սովորում են 700 աշակերտ։ Վեցերորդ դասարանում սովորում են աշակերտների 10%-ը , նրանց 40%-ը տղա է։ Քանի՞ տղա և քանի՞ աղջիկ է սովորում վեցերորդ դասարանում։

 700×10/100=70

70×40/100=28

70-28=42

6)Ուղղանկյան երկարությունը 35 սմ է, իսկ լայնությունը կազմում է երկարության 2/5 մասը։ Գտեք ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը։

35։5×2=14

S=35×14=490

P=2×35+2×14=98

1)Երկու թվերից մեկը հավասար է 6,4։ Ինչի՞ է հավասար երկրորդ թիվը, եթե դրանց թվաբանական միջինը հավասար է 3,25:

3,25×2-6,4=0,1

2)Տուփում կա 400 գրիչ։ Գրիչների 1%-ը կանաչ գույն են, 5%-ը՝ կարմիր։ Որքա՞ն կանաչ և որքա՞ն կարմիր գրիչ կար տուփի մեջ։

4 կանաչ 20 կարմիր

3)Տակառում կար 450 լ ջուր։ Այգին ջրելու համար օգտագործեցին 60%-ը։ Քանի՞ լիտր ջուր մնաց տակառում։

450×60։100=270

450-270=180

4)Մեկ օրվա ընթացքում այգուց հավաքեցին 2420 կգ սալոր, որի 5%-ը ուղարկեցին մանկապարտեզներ, իսկ մնացած մասը՝ պահածոյի գործարան։ Քանի՞ կիլոգրամ սալոր ուղարկեցին պահածոյի գործարան։

2420×5:100=121

2420-121=2299

5)Սենյակի մակերեսը 18մ², որը կազմում է ամբողջ տան մակերեսի 40%-ը։ Որքա՞ն է տան մակերեսը։

18×100:40=45

6)Չրի խառնուրդը կազմված է 130գ սալորաչրից, 270գ ծիրանաչրից և 200գ խնձորի չրից։ Քանի՞ տոկոս խնձորի չիր է պարունակում խառնուրդը։

130+270+300=600

300×100/600=50

7)Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը․

1. Ի՞նչ է բնութագրում ջերմաստիճանը։

Ջերմաստիճանի բնութագրում է մարմնի տաքացման աստիճանը և ջերմային հավասարակշռության վիճակը:

1. Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում։

Մարմինները ջերմաին հավասարակշռության վիճակում են, երբ տաք ու սառը մարմինները հպվում են իրար և ինչ-որ ժամանակ անց նրանց ջերմաստիճանները հավասարվում են:

1. Ջերմաչափների ի՞նչ տեսակներ գիտեք։

Ջերմաչափները լինում են էլեկտրական, էլեկտրոնային, մետաղական և հեղուկային:

1. Ի՞նչպես պետք է օգտվել բժշկական ջերմաչափից։

Բժշկական ջերմաչափի հետ պետք է շատ զգուշ լինել, որ միջի վնասակար նյութերը չվնասեն ինչ-որ մեկին:

1. Ի՞նչ ջերմային երևույթներ գիտեք:

Խտացում,պնդեցում,գոլորշացում,հալում,եռում ջերմային ընդարձակում։

1. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում հալում և պնդացում:

Պնդացումը նյութի անցումն է հեղուկ վիճակից պնդի։
Հալումը նյութի անցումն է պինդ վիճակից հեղուկի։

1. Ո՞ր մեծությունն է կոչվում եռման ջերմաստիճան :

Այն ջերմաստիճանը ,որի դեպքում հեղուկը եռում է կոչվում է եռման ջերմաստիճան։

1. Ո՞ր եչրույթներն են կոչվում գոլորշացում և խտացում:

Նյութի անցումը հեղուկ վիճակից գազային վիճակ կոչվում է գոլորշացում։
Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակը կոչվում է խտացում :

1. Ո՞րն է Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրը.

Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրն Արեգակն է:

1. Ի՞նչ վառելանյութեր են ձեզ հայտնի:

Փայտը, տորֆը, քարածուխը, նավթը, բենզինը, մազութը, բնական գազը։

1. Ե՞րբ են մարմինները համարվում էլեկտրականացված:

Այն մարմինը, որը շփելուց հետո ձգում է այլ մարմիններ, էլեկտրականացված է, այսինքն՝ նրան հաղորդված է էլեկտրական լիցք։

1. Ո՞ր էլեկտրական լիցքերն են անվանում դրական , և որո՞նք ՝ բացասական :

Միևնույն նշանի էլեկտրական լիցքեր ունեցող մարմինները միմյանց վանում են, իսկ տարբեր նշանի լիցքեր ունեցողները՝ ձգում։ Երբ երկու միմյանց հետ հպվող կամ շփվող մարմիններ էլեկտրականանում են, նրանք ձեռք են բերում տարբեր նշանի լիցքեր՝ դրական (+) և բացասական (-)։

1. Ի՞նչ է էլեկտրական հոսանք:

Լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումն անվանում են էլեկտրական հոսանք:

1. Ո՞ր նյութերն են էլեկտրականության հաղորդիչները:

Հաղորդիչներով լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումը, որի արդյունքում տեղի է ունենում լիցքի տեղափոխություն, կոչվում է էլեկտրական հոսանք:

1. Ի՞նպես է առաջանում կայծակը:Ի՞նչ է որոտը:

Կայծակը առաջանում է էլեկտրական պարպումից։ Որոտը այն ձայնն է, որը հետևում է կայծակին։

1. Ի՞նչ է շանթարգելը, և ինպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:

Այն մի մետաղյա ձող է, որը ամրացվում է շենքի վրա։ Կայծակը խփում է շանթարգելին և պարպվում գետնի մեջ։ Այսպիսով այդ էլեկտրական ուժեղ լիցքը շենքին հարվածելու կամ հրդեհ առաջացնելու փոխարեն մտնում է գետնի մեջ։

1. Կայծակի ժամանակ ինչպե՞ս պետք է վարվեք,եթե հայտվել եք բաց տարածքում:

Պետք է հեռու մնալ երկնասլաց առարկաներից, մետաղյա շինություններից, միայնակ ծառերից, խոտի դեզերից և ժայռերից:

1. Ի՞նչպիսի մարմիներ են ոսպնյակները:

Գործնական մեծ նշանակություն ունի լույսի բեկման երևույթը ոսպնյակներում:Գնդային մակերևույթներով սահմանափակված ապակենման մարմինները կոչվում են ոսպնյակներ:

1. Ոսպնյակները քա՞նի տեսակներ են լինում:

Ցրող և հավաքող

1. Բերեք մեկ օրինակ լույսի բեկման պատճառով առաջացած երևույթից:

Երբ ծովի ափին նստած ենք և տեսնում ենք արևը մայրամուտ է մտնում և այնքան մեծ է երևում որ մենք մտածում ենք լողանք լողանք կհասնենք բայց ոչ։

1. Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։

Նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը 25 սանտիմետր է։

1. .Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։

Աչքի բիբը , կախված լուսավորությունից, փոխում է իր չափերը և կարգավորում աչքի մեջ ընկնող լույսի քանակը։ Որևէ մարմնից եկող և աչքի մեջ ընկնող լույսը նախ բեկվում է եղջերաթաղանթի վրա, ապա ակնաբյուրեղում և ապակենման մարմնում։ Ցանցաթաղանթի վրա առաջանում է դիտվող առարկայի իրական, փոքրացված, շրջված պատկերը։ Տեսողական նյարդի օգնությամբ այդ պատկերը հաղորդվում է գլխուղեղին, և մարդու մոտ առաջանում է տեսողական գացողություն։

1. Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով են կարճատեսությունը շտկում։

Ակնոցները կարող են շտկել կարճատեսությունը։

1. Ի՞նչ է պետք անել տեսողության արատները կանխելու համար։

Չպետք է խախտել տեսողության հիգիենան։ Վատ լուսավորված սենյակում կամ պառկած վիճակում չի կարելի գիրք կարդալ, չի կարելի շատ ժամանակ անցկացնել համակարգչի առջև։

1. Ի՞նչ է բջիջը։

Բջիջը կենդանի օրագանիզմների կառուցվածքների տարրական միավորն է, և օժտված է կենդանի օրգանիզմին բնորոշ հատկանիշներով:

1. Որո՞նք են բջջի բաղադրության հիմնական քիմիական տարրերը։

Բոլոր կենդանի օրգանիզմների հիմնական մասը կազմում է քիմականը տարրերը:Դրանք են ազոտը (N),ջրածինը (H2)ածղածինը (c),թթվածինը(O2):

1. Որո՞նք են բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերը։

Բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերն են ցիտոպլազման և կորիզը:

1. Ի՞նչ նշանակություն ունի բջջաթաղանթը։

Բջջաթաղանթի միջով բջիջ են ներթափանցում ջրում շուծված որոշակի նյութեր և հեռացնում են բջիջի համար ոչ պիտանի նյութերը:

1. Ի՞նչ է հյուսվածքը։

Միևնույն ծագում ունեցող, կառուցվածքով և գործառույթներով նման և միջբջջային նյութով միացած բջիջների խումբը կոչվում է հյուսվածք: 

1. Ի՞նչ հյուսվածքներ ունեն բսւյսերը։

Բարձրակարգ բույսերում տարբերում են գոյացնող,հիմնական, ծածկող, փոխադրող և մեխանիկական հյուսվածքներ։

1. Կենդանական ի՞նչ հյուսվածքներ գիտեք։

Կենդանական օրգանիզմներում տարբերվում են չորս տեսակի հյուսվածքներ. էպիթելային, շարակցական, մկանային, նյարդային։ 

1. Ո՞ր հյուսվածքն է կատարում բույսի և նրա օրգանների հենարանի դեր։

Մեխանիկական հյուսվածքը բույսին տալիս է ամրություն և ճկունություն։ Այն հաճախ անվանում են նաև հենարանային հյուսվածք։ Դրանց բջիջների պատերը խիստ հաստացած, փայտացած են։