ա)=11,2395

բ)=4,75223

գ)=0,4301

դ)=15520,452

ե)=0,3552

զ)=9,2276

է)=0,0001

ը)=193,08544

թ)=249,8089

Здравствуй, дорогой Вардан.Как твои дела?Как твои успехи?Помнишь, как нам было интересно,весело во время нашего путешествия в Аратесе.Вспоминаю о нашей футбольной игре на снегу.Было очень хорошо!Мне понравилось.Буду ждать нового совместного путешествия.

Նոր տարին երեխաների և մեծերի ամենասիրած և սպասված տոնն է: Երբ փոքր էի միշտ նամակներ էի գրում Ձմեռ Պապին թե ինչքան խելոք եմ պահել ինձ,լսել եմ ծնողներիս և խնդրում էի իրեն,որ Նոր տարուն ՝տոնածառի տակ դնի իմ ուզած նվերները:Եվ ամեն տարի նա կատարում էր իմ ցանկությունները:Ես շատ էի ուրախանուն երբ գտնում էի նվերները:Հաճախ նվերները գտնում էի տան տարբեր տեղերում:Նվերներ փնտրելը ինձ համար շատ զվարճալի զբաղմունք էր:Այժմ ես մեծ եմ և մտածում եմ ,որ այդ բոլոր նվերները ինձ համար մայրիկս էր պատրաստում և հետաքրքիր լինելու համար պահում էր տարբեր տեղերում:Մի անգամ էլ երբ մոտեցա տոնածառին այնտեղ տեսա Ձմեռ պապի ձյան հետքերը:Նոր տարին սիրում եմ նաև այն բանի համար,որ մայրիկս պատրաստում է իմ սիրելի ուտեստները:Այս Նոր տարուն ես սպասում եմ անհամբեր:

• Դասացուցակի հղումը—
  Դասացուցակ
• Ընտրության ձևը-Ֆուտբոլ
• Ֆիզկուլտուրայի ակումբը-Սեղանի թենիս
• Լրացուցիչ հաճախում դպրոցում-ոչ
• Լրացուցիչ հաճախում դպրոցից դուրս-Մենթալ թվաբանության ակադեմիա, <<Ուրարտու>> ֆուտբոլային ակումբ
• Երկարօրյաից օգտվում եք-ոչ
• Դպրոցի տրանսպորտից օգտվում եք(միակողմանի,երկկողմանի)-միակողմանի
• Ինչ նախագիծ եք իրականացնում(հղումը)-Մարզական․

mathematika

Կատարե՛ք գործողությունները.

ե) (9289-1885):3=2468

9289-1885=7404

7404:3=2468

զ) (858358-33):475=1828

868358-33=868325

868325:475=1828

է) (768060-767676):12=58301

768060-767676=699616

699616:12=58301

ը)(90062-6845):211=394

90062-6845=83217

83217:211=394

Վարժ.667 Հետևյալ պնդումներից որո՞նք են ճիշտ.

ա) Եթե նվազելին մեծացվի 20-ով, իսկ հանելին թողնվի անփոփոխ, ապա տարբերությունը կմեծանա 20-ով։

բ) Եթե և՛ նվազելին, և՛ հանելին մեծացվեն 20-ով, ապա տարբե­ րությունը չի փոխվի։

գ) Եթե նվազելին թողնվի անփոփոխ, իսկ հանելին փոքրացվի 20-ով, ապա տարբերությունը կփոքրանա 20-ով։

դ) Եթե նվազելին թողնվի անփոփոխ, իսկ հանելին մեծացվի 20-ով, ապա տարբերությունը կմեծանա 20-ով։  

Վարժ.669 Օգտագործելով բազմապատկման բաշխական օրենքը` տարբերությունը ներկայացրե՛ք երկու թվերի արտադրյալի տեսքով.

ա)19×6-19×4=19x(6-4)=38

բ)73×8-73×7=73x(8-7)=73

գ)29×11-29×9=29x(11-9)=87

դ)41×40-41×39=41x (40-39)=41

Բակտերիաները և սնկերը տարածված են գրեթե ամենուրեք՝ մյուս կենդանի օրգանիզմների հետ կազմելով կենսոլորտը

:Երկրագնդի վրա կենդանի օրգանիզմներից են բույսերը և կենդանինե­րը: Բացի դրանցից՝ կան փոքր, մանր օրգանիզմներ՝ մանրէներ, որոնց մեծ մասը բակտերիաներն են: Կան նաև սնկեր: 

Բակտերիաներ: Մանրէներն այնքան փոքր են, որ անզեն աչքով տե­սանելի չեն: Դրանք տեսանելի են դառնում միայն խոշորացնող սարքերի օգնությամբ: Հոլանդացի վարպետ և բնագետ Անտոնի վան Լևենհուկը, այդպիսի մի պարզ սարք ստեղծելով, բացահայտեց մանրէները: Մանրէների մի մեծ մասը բակտերիաներն են: Դրանք պարզունակ միաբջիջ օրգանիզմներ են, որոնք սնվում, շարժվում, կիսվում և բազմանում են, օժտված են նաև այլ հատկություններով:

Բակտերիաները տարբեր ձևի են՝ ցուպիկաձև, գնդաձև, ստորակետաձև, պարուրաձև և այլն: Այդ ձևն ապահովվում է որոշա­կի լավ արտահայտված արտաքին կառույցով, որը շրջապատում է բակ­տերիան: Նման կառույցը նաև պաշտպանում է բակտերիան միջավայրի տարբեր անբարենպաստ գործոններից, օրինակ՝ սուր առարկաներից, բարձր ջերմաստիճանից կամ ճնշումից, քիմիական տարբեր նյութերից: Բակտերիաները շատ կայուն են:

Բակտերիաների միջև կան նաև գույնի, չափսի և այլ տար­բերություններ: Բակտերիաների մեծ մասն անգույն է:

Բակտերիաներն ունեն սնման տարբեր եղանակներ. մի դեպքում իրենք են առաջացնում օրգանա­կան նյութեր, մյուսում՝ օգտվում են պատրաստի նյութերից: Հո­ղում բակտերիաները շատ են (1 գրամ հողում կարող են գտնվել միլիոնավոր բակտե­րիաներ):

Բակտերիաների առանձնահատկություններից է արագ կիսումը, որի հաշվին նրանց թվաքանակր մեծ է:

Բակտերիաների մի մասը մեծ օգուտ է տալիս բնությանը: Դրանք նպաստում են որոշ բույսերի աճին և զարգացմանը, կենդանիների և մար­դու սննդառությանը։ Սակայն բակտերիաների մյուս մասը փչացնում է տարբեր պիտանի առարկաներ, բույսերում, կենդանիներում և մարդու օր­գանիզմում առաջացնում տարբեր հիվանդություններ: Այդ բակտերիանե­րը վնասակար են:

Բակտերիաների մասին գիտությունը ընդգրկված է մանրէաբանութ­յունում:

Սնկեր: Սնկերն ավելի մեծ չափերի են հասնում, քան բակտերիաները: Ունեն տարբեր ձևեր: Սնկերի մեծ մասը բազմաբջիջ է: Սնկերի մարմինը կազմված է թելերից: Որոշ սնկերում տարբերում են նաև գլխիկ և ոտիկ: Դրանք գլխարկավոր սնկեր են։

Սնկերը ևս ունեն լավ արտահայտված արտաքին կառույց, սնվում են, շնչում, բազմանում, օժտված են կենդանի օրգանիզմների այլ հատկու­թյուններով: Նրանք ունեն շատ նմանություններ բույսերի և կենդանիների հետ: Սնկերը սնվում են պատրաստի օրգանական նյութերով:

Սնկերը մեծ դեր են կատարում բնության մեջ: Սնկերի մի մասն ապ­րում է ծառերի տակ, ծառերի արմատներին մոտ և փոխազդում նրանց հետ՝ տալով և ստանալով պիտանի նյութեր, օգնելով մեկր մյուսի աճին և զարգացմանը: Դա օգտակար կապ է:

Գլխարկավոր սնկերի թվում կան ուտելի սնկեր: Դրանցից են սպիտակ սունկը, կեչասունկը, յուղասունկը, շամպինիոնը, աղվեսասունկը:

Սակայն կան այնպիսիները, որոնք թունավոր են և վնաս են հասցնում բույսերին և կենդանիներին, մարդուն: Որոշ սնկեր հարուցում են նաև տար­բեր հիվանդություններ:

Սնկերի մասին գիտությունն անվանվում է սնկաբանություն:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ գիտեք բակտերիաների և սնկերի մասին: Ի՞նչ օրգանիզմներ են դրանք:

Բակտերիաները և սնկերը տարածված են գրեթե ամենուրեք՝ մյուս կենդանի օրգանիզմների հետ կազմելով կենսոլորտը։Բակտերիաները պարզունակ միաբջիջ օրգանիզմներ են, որոնք տեսանելի են միայն մանրադիտակով: Սնկերը բակտերիաներից մեծ են, բազմաբջիջ և ունեն տարբեր ձևեր: Սնկերի մարմինը կազմված է թելերից: Որոշ սնկեր ունեն գլխիկ և ոտիկ: Սնկերն ունեն շատ նմանություններ բույսերի և կենդանիների հետ:

2. Ո՞վ է բացահայտել բակտերիաները, ի՞նչ սարքի օգնությամբ:

Բակտերիաները բացահայտել է Հոլանդացի բնագետ Անտոնի վան Լևենհուկը: Նա ստեղծել է մանրադիտակը, որով տեսել է բակտերիաները:

3. Ինչի՞ հաշվին են բակտերիաները պաշտպանվում միջավայրի անբենպաստ գործոններից:

Բակտերիաները լինում են տարբեր ձևի (ցուպիկաձև, գնդաձև, ստորակետաձև, պարուրաձև և այլն), չափսի և գույների: Դրանք պատված են հատուկ կառույցով, որը դրանց պաշտպանում է միջավայրի տարբեր անբարենպաստ գործոններից, օրինակ՝ սուր առարկաներից, բարձր ջերմաստիճանից կամ ճնշումից, քիմիական տարբեր նյութերից:

4. Բակտերիաների սնման ի՞նչ եղանակներ գիտեք:

Բակտերիաներն ունեն սնման տարբեր եղանակներ. մի դեպքում իրենք են առաջացնում օրգանա­կան նյութեր, մյուսում՝ օգտվում են պատրաստի նյութերից:

5. Ինչո՞ւմն է բակտերիաների դերը բնության մեջ և մարդու կյանքում:

Բակտերիաները լինում են օգտակար և վնասակար: Օգտակար բակտերիաները նպաստում են որոշ բույսերի աճին և զարգացմանը, կենդանիների և մար­դու սննդառությանը: Իսկ վնասակար բակտերիաները փչացնում են տարբեր պիտանի առարկաներ, բույսերում, կենդանիներում և մարդու օր­գանիզմում առաջացնում տարբեր հիվանդություններ:

6. Ի՞նչ գիտեք սնկերի և ծառերի փոխադարձ կապի մասին:

Սնկերի մի մասն ապ­րում է ծառերի տակ, ծառերի արմատներին մոտ և փոխազդում նրանց հետ՝ տալով և ստանալով պիտանի նյութեր, օգնելով մեկը մյուսի աճին և զարգացմանը: Դա օգտակար կապ է:

7. Որո՞նք են ուտելի սնկերը: Իսկ որո՞նք են թունավոր:

Ուտելի սնկեր են՝ սպիտակ սունկը, կեչասունկը, յուղասունկը, շամպինիոնը, աղվեսասունկը: Իսկ թունավոր սնկերը վնասում են բույսերին և կենդանիներին, օրինակ՝ ճանճասպանը, գունատ ճանճասպանը։

8. Հետաքրքրվեք բակտերիաներով և սնկերով հարուցված հիվանդութ­յունների և դրանք կանխարգելելու միջոցառումների մասին:

Վնասակար բակտերիաները և սնկերը վնասում են մարդուն և հարուցում են հիվանդություններ: Հիգիենայի կանոնների հետևելը և ճիշտ սնվելը օգնում են կանխարգելել այս հիվանդությունները:

Բակտերիաների հիվանդածնությունը բնության մեջ հայտնաբերված մեծ քանակությամբ բակտերիաների փոքրաթիվ մասն է ախտածին։ Օրգանիզմի պաշտպանական պատնեշների հաղթահարումը, նրա հյուսվածքների մեջ ներխուժումը  և թունավոր նյութեր արտադրելը  կազմում է բակտերիաների հիվանդածնությունը։Օրինակ  մի շարք հիվանդությունները՝ (դիֆթերիա, փայտացում, բոտուլիզմ  և այլն։Մաշկի սնկազարություններ  դերմաաոմիկոզներ, մաշկային հիվանդություններ, որոնք առաջանում են մակաբույծ սնկերով  ախտահարվելիս։

Հասարակական վայրերում (սաունա., լողավազան ու բաղնիք) միայն փակ ռետինե հողաթափեր կրել։ Ոտքերը լվանալ օրական 2 անգամ՝ առավոտյան ու երեկոյան, ապա լրիվ չորացնել։ Կանխարգելման նպատակով միջմատնային գոտիները մշակեք հակասնկային քսուքներով ու փոշիներով։ Պարբերաբար փոխել գուլպաները՝ նախապատվությունը տալով բնականին։ Ուրիշի կոշիկ, գուլպա ու հողաթափ  չօգտագործել (նույնը վերաբերում է սրբիչին ու եղունգների մշակման պարագաներին)։ Հնարավորության դեպքում ընտրել կաշվից ազատ ու հանգիստ կոշիկ։

9. Հիվանդածին բակտերիաներ կա­րող են տարածվել բերանում, հան­գեցնել բորբոքման: Այդ պատճա­ռով խորհուրդ է տրվում ամեն օր մաքրել ատամները: Ին­չո՞ւ, փորձեք հասկանալ և բացատ­րել:

Եթե ատամները ամեն օր չմաքրենք, բերանի վնասակար բակտերիաները կսնվեն ատամների արանքում մնացած սննդի մնացորդներով, կբազմանան և կվնասեն մեր ատամները, լնդերը: