by

Урок 1. Самостоятельная работа в блогах

Задание 1. Ответьте на вопросы, раскрывая скобки:

  1. В каком городе вы живёте? (маленький южный) в маленьком и южном.
  2. В каком доме живёт ваша семья? (старый красивый)в старом и красивом.
  3. На каком этаже ваша комната? (второй) на втором.
  4. На каком заводе работает ваш отец? (новый химический) на новом и химическом.
  5. В каком клубе вы были вчера? (городской) в городском.
  6. В каком магазине вы покупаете книги и журналы? (соседний книжный)в соседнем и книжном.
  7. В каком кинотеатре вы смотрели фильм? (большой новый)в большом  и новом.
  8. В какой тетради вы пишете упражнения? (эта зелёная)в этой зеленой.
  9. На какой улице находится музей? (тихая спокойная) на тихом и спокойным.
  10. В каком здании находится ваша квартира? (это высокое)в этой высокой.
  11. В какой комнате вы живёте? (большая светлая) в большой и светлой.
  12. В какой школе он учится? (наша средняя) в нашей средней.
  13. В каком общежитии живут студенты? (ваш студенческий) в вашем студенческом.
  14. На какой площади находится памятник? (центральная) на центральной.
  15. В каком доме вы были? (наш загородный) в нашем загородом.
  16. В каком письме вы прочитали об этом? (это новое)в этой новой

Задание 2. Ответьте на вопросы, используя числительные, данные в скобках.

  1. На каком этаже находится ваша аудитория? (пятый).
  2. На каком этаже находится библиотека? (третий). 3. На каком этаже находится столовая? (первый). 4. В какой аудитории будет лекция? (тридцатая). 5. В какой аудитории вы занимались утром? (двенадцатая). 6. На каком курсе вы учитесь? (второй). 7. На каком курсе учится ваш друг? (четвёртый). 8. На какой странице находится это упражнение? (седьмая). 9. На какой странице находится текст о Москве? (десятая). 10. В каком здании вы живёте? (двадцать второе).В каком упражнении была ошибка? (одиннадцатое).

Упражнение 3. Ответьте на вопросы по модели.

Модель: − У кого есть телефон? (он) – У него есть телефон.

  1. У кого есть эта книга? (она) 2. У кого есть этот словарь? (мой брат) 3. У

кого есть машина? (наш друг) 4. У кого есть билеты в театр? (ваш

преподаватель) 5. У кого есть учебник? (он) 6. У кого есть справка? (твой

сосед) 7. У кого есть эта газета? (наша подруга).

Упражнение 4. Составьте предложения, используйте данные слова

 Модель: Антон – новый учебник. – У Антона нет нового учебника.

  1. Аня – синяя ручка. 2. Анна – красный карандаш. 3. Самвел – старший

брат. 4. Алик– младшая сестра. 5. Студент – русско-арабский словарь.

  1. Мой брат – новая машина. 7. Твоя подруга – красивая сумка. 8. Наш

учитель – новый компьютер. 9. Ваш сосед – новая кровать.

  • Поговорим о книгах: расскажите о тех книгах, которые вы прочитали за последние месяцы. Выделите те из них, которые оставили след в вашей жизни, как-то повлияли на вас.

Մանուկ խան 06.04.2025

by

1)Հատվածից ուրիշի ուղղակի խոսքը դարձրու ուրիշի անուղղակի խոսք.

Ուրիշի ուղղակի խոսք

— Դո՛ւ ասա. ի՞նչ զորություն ուներ գոհարը,— հարցրեց վաճառականին։

Վաճառականին հարցնում է,որ նա ասի,թե ի՞նչ զորություն ուներ գոհարը։

— Իմ գոհարն այն զորությունն ուներ, որ ինչ դատարկ քսակում էլ դնեիր, իսկույն ոսկով կլցվեր,— պատասխանեց Ավագը։

Ավագը պատասխանում է,որ իր գոհարը այն զորությունն ուներ,որ ինչ դատարկ քսակում էլ դնեիր,իսկույն ոսկով կլցվեր։

Ուրիշի անուղղակի խոսք

Երբ վաճառականը հարցրեց վկային, թե ի՞նչ զորություն ուներ գոհարը, վերջինս պատասխանեց, որ գոհարն այնպիսի զորությունն ուներ, որ ինչ դատարկ քսակում էլ դնեիր, իսկույն ոսկով կլցվեր:

-Վկա՛,ի՞նչ զորություն ուներ  գոհարը,-հարցրեց վաճառականը։

-Գոհարն այնպիսի զորություն ուներ,որ ինչ դատարկ քսակում էլ դնեիր,իսկույն ոսկով կլցվեր,-պատասխանեց վկան։

Մարդն ասաց, որ գոհարը մի քար էր՝ կատվի աչքի չափ և նման։ Ցերեկը խավար էր երևում, իսկ գիշերը փայլում էր։ Թե ի՞նչ ծանրություն ուներ՝ չգիտեմ, չեմ կշռել, և թե ի՞նչ զորություն ուներ՝ նույնպես չգիտեմ, չեմ փորձել։

-Գոհարը մի քար էր՝կատվի աչքի չափ և նման։-Ցերեկը խավար էր երևում, իսկ գիշերը փայլում էր։-Թե ի՞նչ ծանրություն ուներ՝ չգիտեմ, չեմ կշռել, և թե ի՞նչ զորություն ուներ՝ նույնպես չգիտեմ, չեմ փորձել,-ասաց մարդը։

— Շա՛տ բարի։ Իսկ դու ի՞նչ արիր այն գոհարը, հանձնեցի՞ր տիրոջը,— հարցրեց մեղադրվողին։

Մեղադրյալին հարցնում է,թե նա ի՞նչ արեց այն գոհարը,հանձնե՞ց տիրոջը։

— Այո՛, հանձնել եմ,— պատասխանեց թազա հարուստը։

Թազա հարուսը պատասխանում է,որ, այո հանձնել է։

— Շա՛տ լավ, տարե՛ք սրան մի առանձին սենյակ և բերե՛ք վկաներից մեկին։

Նա ասում է,որ շատ լավ, տանեն դրան մի առանձին սենյակ և բերեն վկաներից մեկին։

— Դու տեսա՞ր,— հարցրեց վկային,— որ այն մարդը այս մարդու կնոջը հանձնեց սրա ուղարկած ամանաթը։

Նա հարցնում է վկային,որ ինքը տեսել է,որ այն մարդը այս մարդու կնոջը հանձնել է սրա ուղարկած ամանաթը։

— Այո՛,— պատասխանեց վկան։

Վկան պատասխանում է,որ այո։

— Ի՞նչ բան էր։

Նա հարցնում է,թե ի՞նչ բան է։

— Քար էր։

Նա պատասխանում է,թե քար էր։

— Ի՞նչ ձև ուներ։

Նա հարցնում է,թե ի՞նչ ձև ուներ։

— Կլոր էր։ ​

Նա պատասխանում է,որ կլոր էր։

— Ի՞նչ գույնի քար էր։

Նա հարցնում է,թե ի՞նչ գույնի քար էր։

— Սպիտակ։

Նա պատասխանում է,որ սպիտակ է։

— Ի՞նչ մեծություն ուներ։

Նա հարցնում է,թե ի՞նչ մեծություն ուներ։

— Ահա՛ այսչափ կլիներ,— ասաց նա՝ ցույց տալով իր ձեռքի բռունցքը։

 Նա ասում էր,որ ահա այսչափ կլիներ՝ցույց տալով իր ձեռքի բռունցքը։

— Թանա՛ք քսեցեք սրա ամբողջ բռունցքին, և նրանով թող դրոշմե թղթի վրա քարի մեծությունը։

Նա ասում,որ թանաք քսեն նրա ամբողջ բռունցքին, և նրանով դրոշմի թղթի վրա քարի մեծությունը։

 

2.Բլոգումդ ներկայացրու, թե ինչի մասին էր ավանդությունը, գրի՛ր նաև թե ինչ բան է ավանդությունը: Գրի՛ր քո կարծիքը տեղի ունեցածի և Մանուկ-խանի մասին, հիմնավորի՛ր:

Ավանդությունը պատմականորեն ձևավորված ու սերնդե-սերունդ փոխանցվող սովորույթների՝ հայացքների՝ կենցաղային կանոնների ևն ամբողջությունը:Ավանդությունը խարդախության և արդարության մասին էր,քրտինքով վաստակածը միշտ վերադառնում է տիրոջը։Այս ավանդության գլխավոր հերոսը Մանուկն էր։Նրան տասներկու տարեկանում նշանակվել էր խան,իր իմաստության և ճշմարտախոսության համար։Գյուղացու գոհարը չէր հասել նրա կնոջը և նրա կինը,իր երեխաների հետ սովամահ էին լինում։Այս ամենը իմանալուց հետո գյուղացին գնում է թագավորի մոտ գանգատվելու։Թագավորը մերժում է իրեն օգնել։Հետո նա հանդիպում է Մանուկ-խանին,պատմում է ողջ ճշմարտությունը և նա իրեն օգնում է։Նա ետ է վերադարձնում  իր գոհարը,իսկ խաբեբային բանտարկում է։

Կոմպոստ

by

Կոմպոստը օրգանական նյութերի (ինչպես օրինակ՝ մրգի և բանջարեղենի մնացորդներ, տերևներ, խոտ, ճյուղեր) քայքայման արդյունքում ստացված բնական պարարտանյութ է։ Այն օգտագործվում է հողի բերրիությունը բարձրացնելու համար։

Կոմպոստացման գործընթացը կատարվում է մանրէների, սնկերի և այլ միկրոօրգանիզմների օգնությամբ, որոնք բնական ճանապարհով քայքայում են օրգանական նյութերը։ Արդյունքում ստացվում է հարուստ հումուս, որը բարելավում է հողի կառուցվածքը, խոնավությունը և սննդանյութերի պարունակությունը։

Եղիշե Չարենց

by

Եղիշե Չարենցը եղել է հայ մեծ պոետ։ Իր իրական ազգանունը՝ Սողոմոնյան է։ Նա ծնվել է Կարս քաղաքում։Նրա հայրը՝ Աբգար Աղան առևտրական էր։ Երբ Եղիշեն դպրոցական էր հայրը գումար է տալիս իրեն որպեսզի նա կոշիկ գնի, սակայն Չարենցը գիրք է գնում այդ գումարով։

1919 թվականին Չարենցը կամավորագրվում է հայկական կամավորական ջոկատում և մասնակցում մի շարք մարտական գործողությունների։ Այն ժամանակվա կրթության նախարար Նիկոլ Աղբալյանի շնորհիվ Չարենցը դառնում է ճանաչված պոետ և այդ ժողովի ժամանակ խոստանում է, որ իր ստեղծագործության փոքր բրոշուրները հետագայում կդառնան հաստ հատորներ։

Եղիշե Չարենցը ընկերություն է արել այնպիսի մեծություների հետ, ինչպիսինն են Ավետիկ Իսահակյանը, Ակսել Բակունցը, Աղասի Խանջանը և ալն։ Նա ամուսնացած էր Արփենիկ Տեր-Աստվածատրյանի հետ, որը անժամանակ մահացավ, իսկ Չարենցը շատ ծանր  տարավ սիրելիի մահը։Տարիներ անց նա ամուսնանում է երկրորդ անգամ Իզաբելլայի հետ և ունենում երկու դուստր՝ Արփիկ և Անահիտ։ 1930 թվականներին սկսվում են հալածանքներ գրողների, մշակույթային և հասարակական գործիչների նկատմամբ։Դրանից չի խուսափում նաև Չարենցը, որին շուտով ձերբակալում են։ Ձերբակալում են նաև իր կնոջը՝ Իզաբելլային։ Անահիտը մնում է տատիկի մոտ, իսկ Արփիկին տանում են մանկատուն։

Եղիշե Չարենցը մահանում է Երևանի բանտային հիվանդանոցում 1937 նոյեմբերի 7-ին։

ՈՒՂՂԱՆԿՅՈՒՆ ԵՌԱՆԿՅՈՒՆ

by

1)Գտեք հավասարասրուն ուղղանկյուն եռանկյան անկյունները:

Քանի որ եռանկյունը ուղղանկյուն է, հետևաբար, ինչ որ մի անկյունը 90º։

Ապա 180-90=90:2=45 և եռանկյան անկյուններն է՝ 45, 45, 90

2)CE հիմքով CDE հավասարասրուն եռանկյան մեջ տարված է CF բարձրությունը: Գտեք ∠ECF-ը, եթե ∠D = 54°:

180-54/2=63

Հետևաբար <ECF=90-63=27

3)Ուղղանկյուն եռանկյան սուր անկյուններից մեկը 60° է, իսկ ներքնաձիգի և փոքր էջի գումարը՝ 26,4 սմ։ Գտեք եռանկյան ներքնաձիգը:

a+2a=26.4

26.4:3=8.8

a=8.8

8.8×2=17.6

4)C ուղիղ անկյունով ABC ուղղանկյուն եռանկյան A գագաթին հարակից արտաքին անկյունը 120° է, և AC + AB = 18 սմ։ Գտեք AC-ն և AB-ն:

Քանի որ <A=180-120=60

Հետևաբար <B=90-60=30

30-ի դիմացի էջը` AC=ներքնաձիգի`AB-ի կեսին։

Հետևաբար x + 2x = 18

Ուրեմն AC=18:3=6

AB=18-6=12

5)ABC հավասարակողմ եռանկյան BC կողմի D միջնակետից տարված է AC ուղղին ուղղահայաց՝ DM-ը: Գտեք AM–ը, եթե AB = 12 սմ։

Քանի որ եռանկյունը հավասարկողմ է, ապա բոլոր անկյունները 60։ Ուրեմն DMC եռանկյան մեջ DMC ուղիղ անկյուն է և հետևաբար <MDC=180-90-60=30

Ուրեմն DMC եռանկյան մեջ MC էջը = CD ներքնաձգի կեսին։ DC=12:2:2=3, ապա AM=AC-MC=9

6)Հավասարասրուն եռանկյան հիմքի հանդիպակաց անկյունը 120° է: Սրունքին տարված բարձրությունը 9 սմ է: Գտեք եռանկյան հիմքը։

Քանի որ <A=(180-120):2=30

30-ի անկյան դիմացի էջը 9սմ է՝ սրունքին տարված բարձեցնումն է։ Ապա ներքնաձիքը՝ հիմքը AC=9 x 2=18

7)Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին տարված բարձրությունը 7,6 սմ է, իսկ եռանկյան սրունքը՝ 15,2 սմ: Գտեք այդ եռանկյան անկյունները:

Քանի որ AB ներքնաձիքն է, ապա բարձրության դիմացի անկյունը 30 է։ և քանի որ եռանկյունը հավասարասրուն է հետևաբար <C նույնպես 30 է, ապա <B=180-30-30=120

Հայոց լեզու 20.03.2025

by

1․ Համացանցի օգնությամբ պարզի՛ր, թե ինչ է «ռուբայաթը»։

Ռուբայաթը պարսկա-արաբական պոեզիայում քառատող ավարտուն բանաստեղծություն է,առավելապես խոհական-փիլիսոփայական բնույթի։Քառյակի մեջ հանգավորվում են առաջին,երկրորդ և չորրորդ,իսկ երրորդը մնում է անհանգ։

2․ Ընտրի՛ր 3-4 ռուբայաթ, բացատրիր՛ր անծանոթ բառերը, բլոգումդ վերլուծի՛ր, անգի՛ր սովորիր։

 

Նա կրկին ասում է.— «Գարունը
Ծաղկելու է էգուց վարդերով իր»։
Սակայն ո՞ր արևն է հուրհուրում այդ
Եվ ո՞վ է այդ նո՜ր արտևորը…

Հուրհրալ-թեժանալ

 

Վերցնում ես քարը— մտածում ես.
«Հետքեր է կրում նա ջրի» —
Բայց չէ՞ որ այդ նո՛ւյն վայրկյանին հենց
Իմ վրա դու քո ձեռքը դրիր։

Մի անցորդ անցավ քաղաքից այս
Ու գնաց, ու չեկավ նա ետ։
Եվ քաղաքը— կրկի՛ն գեղեցիկ է,
Նայում եմ նրան— թեև ե՛ս։

 

 

Խնդիրների լուծում գծային հավասարումների օգնությամբ

by

1)Մտապահված թիվը նշանակեք x-ով, կազմեք հավասարում ըստ հետևյալ խնդրի և լուծեք․

ա) Մտապահել են մի թիվ, ավելացրել են 8 և ստացել 33:

x+8=33

x=33-8 

x=25

բ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 4-ով և ստացել 52:

x.4=52

x=52:4

x=13

գ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 7-ով, արդյունքին ավելացրել են 12 և ստացել 26:

x.7+12=26

x=26-12:7

x=2

դ) Մտապահել են մի թիվ, հանել են նրանից 4, արդյունքը բազմապատկել են 5-ով և ստացել 35:

x-4.5=35

x=35:5+4

x=11

2)Մի թիվը 6-ով մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 18 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով
ա) փոքր թիվը,

x+6=18    

x+x+6=18  

2x=18-6

2x=12

x=12:2

x=6

6+6=12

բ) մեծ թիվը:

x-6

x+x-6=18

2x=24

x=12

3)Մի թիվը 4-ով փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 22 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով

ա) փոքր թիվը,

x+4=22

x+x+4=22

2x=22-4  

2x=18

x=18:2

x=9

բ) մեծ թիվը:

x-4

x+x-4=22

2x=22+4

2x=26 

x=26:2

x=13

4)Խնդրի անհայտ մեծություններից մեկը նշանակելով մի տառով` ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում և լուծեք այն .

ա) Մի թիվ 5 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 42 է:

x-5

x+5x=42 

6x=42

x=42:6

x=8

բ) Մի թիվ 3 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 28 է:

x+3 

x+x+3=28

2x=28-3 

2x=25  

x=25/2

գ) Մի թիվ 4 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 39 է:

4x-x=39 

3x=39 

x=39:3  

x=13

դ) Մի թիվ 7 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 54 է:

x+7

x+x+7=54

2x=54-7 

2x=47

x=47:2

x=2/47

5)ա) Եղբայրը գտավ 3 անգամ շատ սպիտակ սունկ, քան քույրը: Միասին նրանք գտել են 24 սպիտակ սունկ: Քանի՞ սպիտակ սունկ է գտել եղբայրը, քանիսը քույրը։

x+3x=24  

4x=24 

x=24:4 

x=6

բ)Երկու դարակում ընդամենը 63 գիրք կա, ընդ որում մեկում 2 անգամ քիչ գիրք կա, քան մյուսում: Քանի՞ գիրք կա ամեն դարակում:

x+2x=63 

3x=63 

x=63:3            

x=21

21.2=42

6)ա) Գիրքն ունի 60 էջ: Կարդացել են 2 անգամ ավելի շատ էջ, քան
մնացել էր կարդալու: Քանի՞ էջ էր մնում կարդալու:

x+2x=60 

3x=60 

x=60:3

x=20 

20.2=40

բ) Հավաքակայանում 72 մեքենա կա: Մարդատար մեքենաները 7 անգամ շատ են բեռնատարներից: Քանի՞ բեռնատար մեքենա կա հավաքակայանում:

x+7x=72 

8x=72 

x=72:8

x=9

ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՒ ՊԱՐՍԿԱ-ԲՅՈՒԶԱՆԴԱԿԱՆ ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ VI ԴԱՐՈՒՄ

by

Հուստինիանոս I-ի վերափոխությունները և Արևմտյան Հայաստանը

Հայաստանի արևմտյան մասում՝ Բյուզանդական Հայաստանում, 387 թվականի բաժանումից հետո իրավիճակը փոքր-ինչ այլ էր: Բյուզանդիան աստիճանաբար սկսեց վերացնել հայոց քաղաքական և տնտեսական ինքնուրույնությունը՝ անշրջելի կերպով վերածելով այն Բյուզանդիայի հերթական վարչական միավորի: Այդպես Արևմտյան Հայաստանը զրկվեց քաղաքական, տնտեսական և մշակութային միասնականությունից: Ավելի մեծ փոփոխություններ եղան Հուստինիանոս I-ի (527-565) օրոք: Բյուզանդական Հայաստանի վարչական շրջանի վերաձևման արդյունքում ստեղծվեցին չորս վարչական միավորներ՝ Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Չորրորդ Հայք նահանգները։ Վերացվեցին հայ նախարարների ինքնավարությունը, արտոնություններն ու սեփական զորք ունենալու ժառանգական իրավունքը: Անհամեմատ ավելի էական նշանակություն ուներ ժառանգական իրավունքին վերաբերող օրենքը, որով վնասվում էր նաև նախարարական համակարգը։ Համաձայն բյուզանդական օրենքի՝ ժառանգությունը պետք է բաժանվեր թե՛ արական, թե՛ իգական սեռի երեխաների միջև: Այսպես մեծ կալվածքները, որոնք հայ ազնվական ընտանիքների հզոր հիմքն էին, ավագ որդու կողմից ժառանգվելու և անձեռնմխելի մնալու փոխարեն արագորեն մասնատվեցին:

Հուստինիանոսի օրենսդրությունը և հայ հասարակության ավանդական կառուցվածքն ակնհայտորեն անհամատեղելի էին, և սա ապստամբությունների տեղիք տվեց: Դրանցից ամենախոշորը 539 թ. ապստամբությունն էր՝ Հովհաննես Արշակունու գլխավորությամբ: Ապստամբությունը ճնշվեց. ապստամբներից ոմանք աքսորվեցին Բալկաններ, ոմանք պաշտոններ ստացան բյուզանդական վարչական համակարգում, իսկ ոմանք էլ լքեցին Հայաստանի բյուզանդական հատվածը։ Անզոր հայ վերնախավն արագ կլանվեց բյուզանդական աստիճանակարգության մեջ և ի վերջո ձուլվեց։

Դվինի 506 թ. և 554 թ. եկեղեցական ժողովները

Պարսկա-բյուզանդական հակամարտության կարևորագույն բաղադրիչներից էր քրիստոնեական եկեղեցիների նկատմամբ վերահսկողության հարցը: Բյուզանդիան փորձում էր Հայոց եկեղեցուն պարտադրել իր դավանանքը, իսկ Պարսկաստանը՝ իր հովանավորության ներքո գտնվող նեստորականությունը: Ռազմական պայքարը փոխարինվում էր եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու քաղաքականությամբ։ Իրավիճակը սրվեց հատկապես 451 թ. գումարված չորրորդ՝ Քաղկեդոնի Տիեզերական ժողովից հետո։ Այս ժողովում դավանաբանական վեճեր բռնկվեցին միաբնակների և երկաբնակների միջև. առաջինները պնդում էին, որ Քրիստոսն ունի միայն մեկ՝ աստվածային բնություն, դրան հակառակ՝ երկաբնակները Քրիստոսի մեջ ճանաչում էին երկու բնություն՝ աստվածային և մարդկային: Այնուհետև երկաբնակները կոչվեցին «քաղկեդոնականներ», իսկ միաբնակները՝ «հակաքաղկեդոնականներ»։

Հայաստանն այս ժողովին թեպետ չմասնակցեց, սակայն, ինչպես հետագայում պարզվեց, համակրանքը «հակաքաղկեդոնականների» կողմն էր: Հայ առաքելական եկեղեցին հավատարիմ մնաց տիեզերական առաջին երեք՝ Նիկեայի (325 թ.), Կոստանդնուպոլսի (381 թ.) և Եփեսոսի (431 թ.) ժողովների վճիռներին։ Այսպիսով՝ Քրիստոսի բնության մասին հայկական վարդապետությունը հաստատակամորեն պնդում էր Քրիստոսի երկու բնությունների միասնությունը և ոչ թե երկու բնությունների միավորումը՝ «մի անձ՝ երկու բնություն»։ Թեպետ Հայոց եկեղեցին այս փուլում հեռու մնաց դավանաբանական վեճերից, բայց հետագայում, երբ դրանք ձեռք բերեցին քաղաքական երանգավորում, ստիպված էր հստակեցնել իր դիրքորոշումը՝ ընտրելով քաղկեդոնականության մերժման տարբերակը: Դա վերջնականապես ձևակերպվեց Դվինի առաջին (506 թ.) և երկրորդ (554 թ.) ժողովների ժամանակ։ Դվինի երկրորդ ժողովը նշանակալի էր նաև նրանով, որ մերժում էր նեստորականությունը ևս, որին քաղաքական նպատակներով հովանավորում էր Սասանյան արքունիքը: Այդպիսով՝ Հայոց եկեղեցին մերժեց և՛ քաղկեդոնականությունը, և՛ նեստորականությունը: Այսպիսով այն տարանջատվեց թե՛ մեկից, թե՛ մյուսից՝ ինքնահաստատվելով և ձեռք բերելով իր անկախությունը:

Պարսկա-բյուզանդական պատերազմն ու Հայաստանի երկրորդ բաժանումը

Հայոց եկեղեցու հակաբյուզանդական դիրքորոշումը Սասանյան արքունիքին հետ չկանգնեցրեց Հայաստանում զրադաշտականությունը տարածելու մտքից: Այդ հարցը նորից առաջ քաշվեց Խոսրով I Անուշիրվանի (531-579) օրոք: Վերջինս, Բյուզանդիայից հետ չմնալով, վարչական վերափոխություններ կատարեց։ Պարսկաստանը բաժանվեց չորս քուստակների, որոնցից Հյուսիսային քուստակը գրեթե ամբողջությամբ ներառում էր Արևելյան Հայաստանը: Իսկ 564 թ., երբ Հայաստանի մարզպան նշանակվեց Սուրենը, սկսվեցին կրոնական հալածանքների քաղաքականությունն ու զրադաշտականության պարտադրանքը: Սա հանգեցրեց հայերի ապստամբությանը 571 թ.։ Իսկ քանի որ Բյուզանդիան չէր հրաժարվել ամբողջ Հայաստանը նվաճելու իր ցանկությունից, օգտվելով առիթից՝ ակտիվորեն միջամտում էր հակամարտությանն իբրև քրիստոնեական երկրների հովանավոր: Կնքվեց հայ-բյուզանդական համագործակցության դաշինք, որով ապստամբությունից հետո պարսկական Հայաստանն անցնելու էր Բյուզանդիայի գերիշխանության ներքո։ Ընդ որում՝ հայերը երեք տարով ազատվելու էին հարկերից և պահպանելու էին իրենց դավանանքը: Ի վերջո, հայերի սկսած ապստամբությունը վերաճեց պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմի, որն ավարտվեց Բյուզանդիայի հաղթանակով: Արդյունքում 591 թ. Հայաստանը բաժանվեց Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև: Այս անգամ երկրի մեծ մասն անցավ Բյուզանդիային։ Կողմերը հայերի նկատմամբ որդեգրեցին նոր քաղաքականություն, որով խրախուսվում էր հայկական զորքերի տեղակայումը երկրից դուրս։ Այդպես թե՛ Բյուզանդիան, թե՛ Պարսկաստանն ազատվում էին ապստամբությունների վտանգից, քանի որ թուլացվում էր հայոց զինական ուժը: Բացի դրանից՝ կողմերն օգտագործելու էին հայկական զորքերն իրենց տերությունների ծայրամասերն օտար ներխուժումներից պաշտպանելու նպատակով:

Հարցեր և առաջասրանքներ

1. Ինչպե՞ս էին տարբերվում Բյուզանդիայի և Սասանյանների վարած քաղաքականությունները Հայաստանի երկու հատվածների նկատմամբ:

Բյուզանդիան աստիճանաբար սկսեց վերացնել հայոց քաղաքական և տնտեսական ինքնուրույնությունը՝ անշրջելի կերպով վերածելով այն Բյուզանդիայի հերթական վարչական միավորի:

2. Ինչո՞վ էր պայմանավորված պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմը:

նքվեց հայ-բյուզանդական համագործակցության դաշինք, որով ապստամբությունից հետո պարսկական Հայաստանն անցնելու էր Բյուզանդիայի գերիշխանության ներքո։ Ընդ որում՝ հայերը երեք տարով ազատվելու էին հարկերից և պահպանելու էին իրենց դավանանքը: Ի վերջո, հայերի սկսած ապստամբությունը վերաճեց պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմի, որն ավարտվեց Բյուզանդիայի հաղթանակով:

3. Հիմնավորի՛ր: Ինչո՞ւ էին կարևոր տիեզերաժողովները և դրանց նկատմամբ Հայոց եկեղեցու վերաբերմունքը:

յուզանդիան փորձում էր Հայոց եկեղեցուն պարտադրել իր դավանանքը, իսկ Պարսկաստանը՝ իր հովանավորության ներքո գտնվող նեստորականությունը: Ռազմական պայքարը փոխարինվում էր եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու քաղաքականությամբ։ Իրավիճակը սրվեց հատկապես 451 թ. գումարված չորրորդ՝ Քաղկեդոնի Տիեզերական ժողովից հետո

4. Փոփոխություն և շարունակականություն։Ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ առավելություն տվեց Հայոց եկեղեցուն Դվինի 554 թ. ժողովը:

5. Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Հուստինիանոս I-ի վերափոխությունները հայ նախարարների համար:

Ավելի մեծ փոփոխություններ եղան Հուստինիանոս I-ի (527-565) օրոք: Բյուզանդական Հայաստանի վարչական շրջանի վերաձևման արդյունքում ստեղծվեցին չորս վարչական միավորներ՝ Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Չորրորդ Հայք նահանգները։ Վերացվեցին հայ նախարարների ինքնավարությունը, արտոնություններն ու սեփական զորք ունենալու ժառանգական իրավունքը:

6. Ինչո՞ւ թե՛ Պարսկաստանը, թե՛ Բյուզանդիան որդեգրեցին հայկական զորքերը երկրից դուրս տեղակայելու նոր քաղաքականություն:

: Այս անգամ երկրի մեծ մասն անցավ Բյուզանդիային։ Կողմերը հայերի նկատմամբ որդեգրեցին նոր քաղաքականություն, որով խրախուսվում էր հայկական զորքերի տեղակայումը երկրից դուրս։

7. Պատկերացրու, որ դու 571 թ. հակապարսկական ապստամբության առաջնորդ Վարդան Մամիկոնյանը՝ Կարմիր Վարդանն ես: Ի՞նչ գնահատական կտաս ապստամբությանը, երբ 571 թ. Հայաստանը հերթական անգամ բաժանվի Պարսկաստանի և Բյուզանդիայի միջև։

Արդյո՞ք ապստամբության արդյունքները կբացատրես Բյուզանդիայի խաբեությամբ կամ ապստամբների միամտությամբ։ Իսկ գուցե մեկ այլ մեկնաբանությո՞ւն կտաս:

Եթե մենք ելի բաժանվեինք ես կասեի, ու ուժեղացնեն մեր զորքերը և ուժեղացնելուց հետո հարձակվել պարսկաստանի վրա։

Հուստինիանոս I-ի վերափոխությունները և Արևմտյան Հայաստանը

Հայաստանի արևմտյան մասում՝ Բյուզանդական Հայաստանում, 387 թվականի բաժանումից հետո իրավիճակը փոքր-ինչ այլ էր: Բյուզանդիան աստիճանաբար սկսեց վերացնել հայոց քաղաքական և տնտեսական ինքնուրույնությունը՝ անշրջելի կերպով վերածելով այն Բյուզանդիայի հերթական վարչական միավորի: Այդպես Արևմտյան Հայաստանը զրկվեց քաղաքական, տնտեսական և մշակութային միասնականությունից: Ավելի մեծ փոփոխություններ եղան Հուստինիանոս I-ի (527-565) օրոք: Բյուզանդական Հայաստանի վարչական շրջանի վերաձևման արդյունքում ստեղծվեցին չորս վարչական միավորներ՝ Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Չորրորդ Հայք նահանգները։ Վերացվեցին հայ նախարարների ինքնավարությունը, արտոնություններն ու սեփական զորք ունենալու ժառանգական իրավունքը: Անհամեմատ ավելի էական նշանակություն ուներ ժառանգական իրավունքին վերաբերող օրենքը, որով վնասվում էր նաև նախարարական համակարգը։ Համաձայն բյուզանդական օրենքի՝ ժառանգությունը պետք է բաժանվեր թե՛ արական, թե՛ իգական սեռի երեխաների միջև: Այսպես մեծ կալվածքները, որոնք հայ ազնվական ընտանիքների հզոր հիմքն էին, ավագ որդու կողմից ժառանգվելու և անձեռնմխելի մնալու փոխարեն արագորեն մասնատվեցին:

Հուստինիանոսի օրենսդրությունը և հայ հասարակության ավանդական կառուցվածքն ակնհայտորեն անհամատեղելի էին, և սա ապստամբությունների տեղիք տվեց: Դրանցից ամենախոշորը 539 թ. ապստամբությունն էր՝ Հովհաննես Արշակունու գլխավորությամբ: Ապստամբությունը ճնշվեց. ապստամբներից ոմանք աքսորվեցին Բալկաններ, ոմանք պաշտոններ ստացան բյուզանդական վարչական համակարգում, իսկ ոմանք էլ լքեցին Հայաստանի բյուզանդական հատվածը։ Անզոր հայ վերնախավն արագ կլանվեց բյուզանդական աստիճանակարգության մեջ և ի վերջո ձուլվեց։

Դվինի 506 թ. և 554 թ. եկեղեցական ժողովները

Պարսկա-բյուզանդական հակամարտության կարևորագույն բաղադրիչներից էր քրիստոնեական եկեղեցիների նկատմամբ վերահսկողության հարցը: Բյուզանդիան փորձում էր Հայոց եկեղեցուն պարտադրել իր դավանանքը, իսկ Պարսկաստանը՝ իր հովանավորության ներքո գտնվող նեստորականությունը: Ռազմական պայքարը փոխարինվում էր եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու քաղաքականությամբ։ Իրավիճակը սրվեց հատկապես 451 թ. գումարված չորրորդ՝ Քաղկեդոնի Տիեզերական ժողովից հետո։ Այս ժողովում դավանաբանական վեճեր բռնկվեցին միաբնակների և երկաբնակների միջև. առաջինները պնդում էին, որ Քրիստոսն ունի միայն մեկ՝ աստվածային բնություն, դրան հակառակ՝ երկաբնակները Քրիստոսի մեջ ճանաչում էին երկու բնություն՝ աստվածային և մարդկային: Այնուհետև երկաբնակները կոչվեցին «քաղկեդոնականներ», իսկ միաբնակները՝ «հակաքաղկեդոնականներ»։

Հայաստանն այս ժողովին թեպետ չմասնակցեց, սակայն, ինչպես հետագայում պարզվեց, համակրանքը «հակաքաղկեդոնականների» կողմն էր: Հայ առաքելական եկեղեցին հավատարիմ մնաց տիեզերական առաջին երեք՝ Նիկեայի (325 թ.), Կոստանդնուպոլսի (381 թ.) և Եփեսոսի (431 թ.) ժողովների վճիռներին։ Այսպիսով՝ Քրիստոսի բնության մասին հայկական վարդապետությունը հաստատակամորեն պնդում էր Քրիստոսի երկու բնությունների միասնությունը և ոչ թե երկու բնությունների միավորումը՝ «մի անձ՝ երկու բնություն»։ Թեպետ Հայոց եկեղեցին այս փուլում հեռու մնաց դավանաբանական վեճերից, բայց հետագայում, երբ դրանք ձեռք բերեցին քաղաքական երանգավորում, ստիպված էր հստակեցնել իր դիրքորոշումը՝ ընտրելով քաղկեդոնականության մերժման տարբերակը: Դա վերջնականապես ձևակերպվեց Դվինի առաջին (506 թ.) և երկրորդ (554 թ.) ժողովների ժամանակ։ Դվինի երկրորդ ժողովը նշանակալի էր նաև նրանով, որ մերժում էր նեստորականությունը ևս, որին քաղաքական նպատակներով հովանավորում էր Սասանյան արքունիքը: Այդպիսով՝ Հայոց եկեղեցին մերժեց և՛ քաղկեդոնականությունը, և՛ նեստորականությունը: Այսպիսով այն տարանջատվեց թե՛ մեկից, թե՛ մյուսից՝ ինքնահաստատվելով և ձեռք բերելով իր անկախությունը:

Պարսկա-բյուզանդական պատերազմն ու Հայաստանի երկրորդ բաժանումը

Հայոց եկեղեցու հակաբյուզանդական դիրքորոշումը Սասանյան արքունիքին հետ չկանգնեցրեց Հայաստանում զրադաշտականությունը տարածելու մտքից: Այդ հարցը նորից առաջ քաշվեց Խոսրով I Անուշիրվանի (531-579) օրոք: Վերջինս, Բյուզանդիայից հետ չմնալով, վարչական վերափոխություններ կատարեց։ Պարսկաստանը բաժանվեց չորս քուստակների, որոնցից Հյուսիսային քուստակը գրեթե ամբողջությամբ ներառում էր Արևելյան Հայաստանը: Իսկ 564 թ., երբ Հայաստանի մարզպան նշանակվեց Սուրենը, սկսվեցին կրոնական հալածանքների քաղաքականությունն ու զրադաշտականության պարտադրանքը: Սա հանգեցրեց հայերի ապստամբությանը 571 թ.։ Իսկ քանի որ Բյուզանդիան չէր հրաժարվել ամբողջ Հայաստանը նվաճելու իր ցանկությունից, օգտվելով առիթից՝ ակտիվորեն միջամտում էր հակամարտությանն իբրև քրիստոնեական երկրների հովանավոր: Կնքվեց հայ-բյուզանդական համագործակցության դաշինք, որով ապստամբությունից հետո պարսկական Հայաստանն անցնելու էր Բյուզանդիայի գերիշխանության ներքո։ Ընդ որում՝ հայերը երեք տարով ազատվելու էին հարկերից և պահպանելու էին իրենց դավանանքը: Ի վերջո, հայերի սկսած ապստամբությունը վերաճեց պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմի, որն ավարտվեց Բյուզանդիայի հաղթանակով: Արդյունքում 591 թ. Հայաստանը բաժանվեց Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև: Այս անգամ երկրի մեծ մասն անցավ Բյուզանդիային։ Կողմերը հայերի նկատմամբ որդեգրեցին նոր քաղաքականություն, որով խրախուսվում էր հայկական զորքերի տեղակայումը երկրից դուրս։ Այդպես թե՛ Բյուզանդիան, թե՛ Պարսկաստանն ազատվում էին ապստամբությունների վտանգից, քանի որ թուլացվում էր հայոց զինական ուժը: Բացի դրանից՝ կողմերն օգտագործելու էին հայկական զորքերն իրենց տերությունների ծայրամասերն օտար ներխուժումներից պաշտպանելու նպատակով:

Հարցեր և առաջասրանքներ

1. Ինչպե՞ս էին տարբերվում Բյուզանդիայի և Սասանյանների վարած քաղաքականությունները Հայաստանի երկու հատվածների նկատմամբ:

Բյուզանդիան աստիճանաբար սկսեց վերացնել հայոց քաղաքական և տնտեսական ինքնուրույնությունը՝ անշրջելի կերպով վերածելով այն Բյուզանդիայի հերթական վարչական միավորի:

2. Ինչո՞վ էր պայմանավորված պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմը:

նքվեց հայ-բյուզանդական համագործակցության դաշինք, որով ապստամբությունից հետո պարսկական Հայաստանն անցնելու էր Բյուզանդիայի գերիշխանության ներքո։ Ընդ որում՝ հայերը երեք տարով ազատվելու էին հարկերից և պահպանելու էին իրենց դավանանքը: Ի վերջո, հայերի սկսած ապստամբությունը վերաճեց պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմի, որն ավարտվեց Բյուզանդիայի հաղթանակով:

3. Հիմնավորի՛ր: Ինչո՞ւ էին կարևոր տիեզերաժողովները և դրանց նկատմամբ Հայոց եկեղեցու վերաբերմունքը:

յուզանդիան փորձում էր Հայոց եկեղեցուն պարտադրել իր դավանանքը, իսկ Պարսկաստանը՝ իր հովանավորության ներքո գտնվող նեստորականությունը: Ռազմական պայքարը փոխարինվում էր եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու քաղաքականությամբ։ Իրավիճակը սրվեց հատկապես 451 թ. գումարված չորրորդ՝ Քաղկեդոնի Տիեզերական ժողովից հետո

4. Փոփոխություն և շարունակականություն։Ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ առավելություն տվեց Հայոց եկեղեցուն Դվինի 554 թ. ժողովը:

5. Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Հուստինիանոս I-ի վերափոխությունները հայ նախարարների համար:

Ավելի մեծ փոփոխություններ եղան Հուստինիանոս I-ի (527-565) օրոք: Բյուզանդական Հայաստանի վարչական շրջանի վերաձևման արդյունքում ստեղծվեցին չորս վարչական միավորներ՝ Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Չորրորդ Հայք նահանգները։ Վերացվեցին հայ նախարարների ինքնավարությունը, արտոնություններն ու սեփական զորք ունենալու ժառանգական իրավունքը:

6. Ինչո՞ւ թե՛ Պարսկաստանը, թե՛ Բյուզանդիան որդեգրեցին հայկական զորքերը երկրից դուրս տեղակայելու նոր քաղաքականություն:

: Այս անգամ երկրի մեծ մասն անցավ Բյուզանդիային։ Կողմերը հայերի նկատմամբ որդեգրեցին նոր քաղաքականություն, որով խրախուսվում էր հայկական զորքերի տեղակայումը երկրից դուրս։

7. Պատկերացրու, որ դու 571 թ. հակապարսկական ապստամբության առաջնորդ Վարդան Մամիկոնյանը՝ Կարմիր Վարդանն ես: Ի՞նչ գնահատական կտաս ապստամբությանը, երբ 571 թ. Հայաստանը հերթական անգամ բաժանվի Պարսկաստանի և Բյուզանդիայի միջև։

Արդյո՞ք ապստամբության արդյունքները կբացատրես Բյուզանդիայի խաբեությամբ կամ ապստամբների միամտությամբ։ Իսկ գուցե մեկ այլ մեկնաբանությո՞ւն կտաս:

Եթե մենք ելի բաժանվեինք ես կասեի, ու ուժեղացնեն մեր զորքերը և ուժեղացնելուց հետո հարձակվել պարսկաստանի վրա։