Գործնական քերականություն

by
  1. Տրված գոյականները երկու խմբի բաժանի´ր:

Մարմին, մշակույթներ, նյութեր, շարժում, ժամանակ, մարմիններ, ճանապարհ, օրացույցներ, դաշտ, շարժումներ, նյութ, դաշտեր, մշակույթ, ճանապարհներ, ժամանակներ, օրացույց:

Եզակի – Մարմին, շարժում, ժամանակ, ճանապարհ, դաշտ, նյութ, մշակույթ, օրացույց:
Հոգնակի – Մշակույթներ, նյութեր, մարմիններ, օրացույցներ, շարժումներ, դաշտեր, ճանապարհներ, ժամանակներ:

 

2. Յուրաքանչյուր բառի  իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր  երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:

Ա. Դասագիրք – դասի գիրք, հեռագիր – հեռվից եկող գիր, արոտավայր – արոտելու վայր, լրագիր –  լուր պարունակող գիր, ծառաբուն – ծառի բուն, մրգաջուր – մրգի ջուր, մրջնաբույն – մրջնների բույն, ծաղկեփունջ – ծաղիկների փունջ, միջնապատ – մեջտեղի պատ:

Բ.Վիպագիր- վեպերի գիր, մեծատուն – մեծահարուստ, զինակիր – զենք կրող, ժամացույց – ժամ ցույց տվող սարք, կողմնացույց -կողմ ցույց տվող, երգահան – երգ հորինող մարդ, քարահատ – քար հատող մարդ, պատմագիր – պատմություն պարունակող գիր, քանդկագործ – քանդակ պատրաստող:

3. Տրված բառերը տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն՝ համապատասխանեցնելով նախադասություններին:

Տաղտկալի,խաբել, արտասուք,կարկառել,խարխափել, խախտել, հռետոր:

Ոչ մի նոր բան չկա, այստեղ միշտ նույն տաղտկալի ֆիլմերն ու նկարները կտեսնես:

Հռետորը այնպիսի մի ելույթ ունեցավ, կարծես ամբողջ կյանքում այդ մասին էր մտածել:

Մթության մեջ խարխափելով տագնապած ու անհույս փնտրում էր ճանապարհը:

Ինչո՞ւ ես երդվում, որ հետո էլ ստիպված ես լինում խախտել երդումդ, խաբելով ինքդ քեզ:

Արտասուքը հոսում էր աչքերից, բայց  էլի կատակում էր ու փորձում ժպտալ:

Ձեռքերը կարկառում էր դեպի երկինք  ու ինչ-որ բան էր մրմնջուն:

4. Ընդգծված բառակապակցությունները մեկական բառերով փոխարինի՛ր:

Վանա լճի մոտակայքում ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանքավայրերով, որոնք բազմակի հիշատակվել են հայկական ձեռքագրերում: Բրոնզի ու երկաթի դարաշրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնաշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որ հանվող նյութերի անունները դառնային տեղերի անուններ:

Հետագայում հնէաբանները ու երկրաբանները այդ անվանումների միջոցով հայտնաբերում էին լեռներում գտնվող լքված փոսեր ու ձուլարաններ:

5. Փակագծում  տրված բառերը  դի´ր  պահանջվող  թվով:

Սպիտակ արագիլը (արագիլ) աշխարհում  (աշխարհ) շատ տարածված թռչուն  (թռչուն) է:

Հայաստանում շատ է հանդիպում Եղեգնաձորի, Վայքի և Աշոցքի շրջաններում (շրջան):  Չվող թռչուններ (թռչուն) են՝ և կտուցով (կտուց) ու  ոտքերով (ոտք)՝ վառ կարմիր: Բնակվում են զույգերով(զույգ) ու գաղութով  (գաղութ):  Բները (բույն) տեղադրում են շենքերի (շենք) տանիքներին (տանիք),մետաղյա կամ բետոնե բարձր սյուներին (սյուն) և նման այլ  տեղերում (տեղ): Մարդիկ (մարդ) սիրում են նրանց թռիչքի (թռիչք) հանգստությունը(հանգստություն), թևերի (թև)  ու խոր թափահարումը (թափահարում):

Իներցիա

by

1. Ինչպե՞ս է շարժվում մարմինը, եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում: 

Եթե մարմնի վրա այլմ մարմիններ չեն ազդում,ապա այն պահպանում է դադարի կամ ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման վիճակը։

2. Ո՞ր երևույթն է կոչվում իներցիա: 

Այլ մարմինների ազդեցության բացակայությամբ մարմնի դադարի կամ ուղղագիծ հասարաչափ շարժման վիճակը պահպանելու երևույթը կոչվում է իներցիա։

3. Ինչու՞ որոշ կենդանիներ ջրից դուրս գալիս թափահարում են իրենց:

Որպեսզի չորանան։

4. Ինչու՞ է վտանգավոր թռչել շարժվող ավտոբուսից: 

Որովհետև շարունակելու ենք նույն արագությամբ իներցիայով ընթանալ առաջ գետին ընկնելով։

5. Բացատրեք՝ ինչպե՞ս են նկարում պատկերված մուրճի գլխիկը հագցնում կոթին:

Երբ հարվածում ենք կոթին, կոթը մնում է տեղը, իսկ գլխիկը իներցիայի շնորհիվ շարունակում է շարժումը և ինչում է։

6. Բացատրեք՝ ինչպե՞ս է հագուստն ազատվում փոշուց, երբ այն թափ են տալիս:

Երբ թափ ենք տալիս հագուստը, փոշի իներցիայի շնորհիվ շարունակում է շարժվել, իսկ հագուստը իր շարժումը դադարեցնում է։

7. Բացատրեք՝ ինչու՞ է բժշկական ջերմաչափում սնդիկի սյունն իջնում, երբ այն թափ են տալիս:

Երբ մենք թափահարում ենք ջերմաչափը և դրա ներսում գտնվող սնդիկը միասին շարժվում են մեր ձեռքում։ Երբ մեր ձեռքը կանգ է առնում, ջերմաչափը նույնպես կանգ է առնում, քանի որ մենք այն ամուր ենք բռնում։ Բայց ջերմաչափի ներսում սնդիկը շարունակում է իր շարժումը իներցիայով – սյունը ընկնում է, ցուցանիշը նվազում:

8. Ինչու՞ որսորդական շնից փախչելիս աղվեսը հաճախ կտրուկ փոխում է շարժման ուղղությունը: 

Աղվեսը արագ թեքում է ճանապարհը, որովհետև շունը իներցիայի շնորհիվ առաջ կգնա և աղվեսը կկարողանա հեշտ փախչել։

9. Անշարժ սայլակն սկսեց շարժվել (նկ. ա): Օգտվելով նկարից` որոշեք սայլակի շարժման ուղղությունը: 

Սայլակը շարժվում է դեպի աջ կողմ։

10. Թղթի կտորը դրեք սեղանի եզրին (նկ. բ): Նրա վրա դրեք ջրով լցված բաժակ, ինչպես ցույց է տրված բ նկարում: Մի ձեռքով բռնեք թղթի կախված ծայրը, իսկ մյուս ձեռքով կտրուկ հարվածեք թղթին: Բացատրեք փորձի արդյունքը: 

Արդյունքում բաժակը մնալու է տեղում, իսկ թուղթը դուրս կգա։

11․ Ե՞րբ է իներցիան օգուտ տալիս և ե՞րբ՝ վնաս։ Բերեք օրինակներ։

Երբ աղվեսը փախնում է գայլից իներցիայի շնորհիվ արագ ուղղությունը փոխելով աղվեսը կկարողանա փախնել գալից։

Իներցիայի շնորհիվ մոլորակը պտտվում է

Վնաս է տալիս երբ մարդը կարող է սղալ և իներցիայի պատճառով վնասել իրեն։

«Նա» պատմվածքի առաջադրանքներ

by

1. Բացատրի՛ր հետևյալ բառերը՝ անհուն, ականակիտ, անբռնազբոսիկ, սիրակեզ, ընկղմվել, գոթական, անանց, պարուրել,տրուբադուր, հրացայտ, անձեռակերտ, ծնրադրել:

անհուն-անսահման,ականակիտ-մաքուր,անբռնազբոսիկ-բնական,սիրակեզ-սիրավառ,ընկղմվել-սուզվել,գոթական-գոթական ոճով կառուցված,անանց-անանցական,պարուրել-շրջապատել,տրուբադուր-գովաբանող մարդ,

հրացայտ-հրափայլ,անձեռակերտ-բնական,ծնրադրել-ծունկի գալ

2. Բացատրի՛ր արտահայտությունները՝

Ա.ամբողջ էությամբ լսողություն դարձած-ուշադիր լսել

Բ.սրտի լարերի վրա են նվագում-մարդու զգացմունքների հետ են խաղում

Գ.սքանչացման արցունքը գոհարի պես խաղում էր նրա աչքերի մեջ-ուրախությունից աչքերը փայլեցին

3.Վերլուծի’ր հետևյալ հատվածը.

-Ես շատ հպարտ եմ, սինյորինա։

-Իմ անունը Ջուլիետտա է։

-Ես հպարտ եմ, սիրուն Ջուլիետտա։

— Մենք չենք խլի քո հպարտությունը, Անտոնիո։

-Կխլեք․ երբ ինձ մի կտոր հաց տաք։

Ջուլիետան մի դրամ նետեց նրա ոտքերի առջև և բարկացած հեռացավ պատուհանից։
Բայց իսկույն էլ նորից մոտեցավ պատուհանին։

Իմ կարծիքով Անտոնիոն շատ ազնիվ մարդ էր և կարծում էր, որ ուրիշ մարդկանց օգնության կարիքը չունի,այդ պատճառով էլ չընդունեց Ջուլիետտայի առաջարկությունը,որովհետև նա կարծում էր,որ իրեն չեն կարող փողով գրավել։

4. Վերլուծի’ր հետևյալ հատվածը.

Ես մոռացա ձեզ, այո՛. բայց, ինչպես երևում է, դուք մոռացել եք այն անդունդը, որ մեզ բաժանում էր իրարից։ Դուք վերևն էիք- ես ներքևը, և այդ ձեզ իրավունք էր տալիս արհամարհանքով նայելու դեպի ներքև։
Բայց դուք հաշվի չէիք առել, որ ներքև գտնվողները երբեմն թևեր են առնում,
թռչում վերև՝ վրիժառության զգացումով լեցուն։

Իմ կարծիքով Անտունիոն ուզում էր ասել, որ Ջուլիետտան իրեն մերժել էր նրա պատճառով, որ նա հարուստ էր, այսինքն՝Ջուլիետտան վերևում էր՝հարուստ,իսկ Անտոնիոն՝ներքևը,այսինքն՝աղքատ։Բայց աղքատը կարող է դառնալ հարուստ ու  վրեժ լուծել։

5. Ջուլիետայի նկարագրությունը համեմատի՛ր <<Ես>>-ի հերոսուհու նկարագրության հետ:

Ջուլիետտան ավելի բարի էր,քան «Ես»-ի հերոսուհին,որովհետև Ջուլիետտան ստիպված չկարողացավ ընկերություն անել Անտոնիոյի հետ,իսկ «Ես»-ի հերոսուհին դավաճանեց այդ տղային փառքի համար։
6. Ո՞ր պատմության մեջ է պատմողի լեզուն ավելի պատկերավոր, ինչո՞ւ:

Ես մտածում եմ, որ «Նա» պատմության մեջ էր պատմողի լեզուն ավելի պատկերավոր, քանի որ այնտեղ, որտեղ գտնվում է հերոսը ավելի վառ և մանրամասն է ներկայացվում։Հերոսները շատ լավ են նկարագրվում այս պատմության մեջ և կարդալիս ամեն մի տող դրոշվում է գլխիդ մեջ։

7. Ջուլիետային.

Ա․մեղադրի’ր (ամենաքիչը՝ 4-5 նախադասությամբ)

Ուրիշների կարծիքով Ջուլիետտան մեղավոր չի քանի, որ նրան իր հայրն էր ստիպել Անտոնիոյին այդպիսի նամակ գրել:Բայց իրականում, եթե Ջուլիետան իրոք սիրեր Անտոնիոյին, նա չեր լսի իր հայրիկին:Իհարկե նրա հայրը շատ կբարկանար նրա վրա, բայց եթե նա սիրում էր Անտոնիոյին,ուրեմն պետք է գնար  իր  սիրո ետևից,այլ ոչ թե հանձնվեր։Ջուլիետտային ոչ մեկ չի կարող խանգարել հասնել իր երազանքին:Այդ պատճառով, ես կարծում եմ, որ Ջուլիետտան մեղավոր է։

Բ ․արդարացրո’ւ  (ամենաքիչը՝ 4-5 նախադասությամբ)

Ջուլիետային իր հայրն էր ստիպել դա անել:Երևի նա այնքան էր վախեցել, որ չէր կարող իր հայրիկին մերժել:Կարող է իր հայրը նաև ասել էր նրան, որ  եթե նա Անտոնիոյից  չբաժանվի, ապա նա իրեն տնից դուրս կվռնդի:Դրա պատճառով էլ հնարավոր էր,որ Ջուլիետան մեղավոր չէր,որ նա Անտոնիոյից բաժանվել էր:

Գ․ բնութագրի’ր  (ամենաքիչը՝ 4-5 նախադասությամբ)

Ջուլիետան շատ բարի աղջիկ է, բայց նա վախկոտ է, այդ պատճառով էլ նա բաժանվել էր Անտնիոյից։Եթե նա խիզախություն գտներ իր մեջ, որ մերժեր իր հորը, նա կկարողանար Անտոնիոյի հետ լինել:Լավ կլիներ, որ նա մի փոքր ավելի խիզախ լիներ։ իմ կարծիքով,նա չէր զգում որոշ բաների կարևորությունը, եթե նա զգար, թե ինչքան է Անտոնիոն իր համար կարևոր, նա մի քիչ ավելի խիզախ կդառնար և կմերժեր հորը:

8. Բնութագրի՛ր Անտոնիոյին:

Անտոնիոն շատ ազնիվ մարդ էր, քանի որ նա չէր ուզում,այլ մարդկանց օգնությունը:Նա շատ բարի էր, քանի որ նա ճամփորդում և նվագում էր միայն մարդկանց ավելի ուրախացնելու համար:Նա արագ կողմնորոշվեց և հասկացավ, որ չի կարող Ջուլիետտայի հետ լինել:

9. Մեկ բառով բնութագրի՛ր նրան:

Անտոնիոն խիզախ էր։

10. Ո՞ւմ կամ ի՞նչն ես համարում Անտոնիոյի և Ջուլիետայի բաժանման պատճառը:

Ես կարծում եմ, որ  Ջուլիետտայի և Անտոնիոյի բաժանման հիմնական պատճառը, դա Ջուլիետտայի հայրն էր, որովհետև հենց նա էր կարծում և հենց նա չէր թողնում Ջուլիետտային Անտոնիոյի հետ լինել։

11. Քեզ համոզո՞ւմ է պատմության այսպիսի ավարտը: Պատասխանդ պատճառաբանի՛ր:

Ճիշտ է  այս պատմությունը մի փոքր տխուր էր իմ համար,բայց ես մտածում եմ, որ այս ավարտը ճիշտ էր, իսկ դա ամենակարևորն էր:

12. Վերև-ներքև. ի՞նչ է դա քո պատկերացմամբ:Ստեղծագործական աշխատանք:

  1. Իմ կարծիքով վերևը և ներքևը բաժանում է հարուստ մարդկանց աղքատ մարդկանցից։Վերևում ապրող մարդիկ շատ հարուստ են,մեծ մասը գոռոզ,գլուխգովան և ուրիշներին արհամարող են,իսկ ներքևում ապրող մարդիկ չնայած աղքատ են,բայց ամենակարևորը մաքուր սրտով,ուրիշների մասին մտածող,իր ընտանիքի մասին մտածող մարդիկ են։Երբեմն լինում է որ ներքևում ապրող մարդիկ են հայտնվում վերևում,իսկ վերևում ապրողները ներքևում են հայտնվում։Կյանքը աստիճան է։Դա է բաժանում վերևում ապրող մարդկանց և ներքևում ապրող մարդկանց իրարից։

Բազմանդամների գումարը և տարբերությունը

by

1)Ձևափոխեք արտահայտությունը կատարյալ տեսքի բազմանդամի․

ա)(x2 + 4x) + (x2 — x + 1) — (x2— x)=x2+4x+x2-x+1-x2+x=x2+4x+1

բ)(a5 + 5a2 + 3a — a) — (a3 — 3a2 + a)=a5+5a2+3a-a-a3+3a2-a=a5+8a2+a-a3

գ)(x2 — 3x + 2) — (-2x — 3)=x²-3x+2+2x+3=x²-x+5

դ)(abc + 1) + (-1 — abc)=abc+1-1-abc=0

2)M և N տառերի փոխարեն ընտրեք այնպիսի միանդամներ, որպեսզի տեղի ունենա հավասարությունը․

ա)(a + b + c) + (M — N + c) = 4a — 2b + 2c

M=3a

N=-3b

բ)(7x — N) — (M + 2y) = 3x — 2y

N=0

M=4x

գ)(M + N) — (2a — b) + (a — 4b) = 5a + 7b

M=6a

N=10b

դ)(a — M) — (N + 7b) — (2a + b) = -5a — 10b

N=4a

M=-2b 

3)Տրված են A = a + b, B = 3a — 2b, C = a — 7b բազմանդամները։ Գտեք․

ա)A + B + C=(a+b)+(3a-2b)+(a-7b)=a+b+3a-2b+a-7b=5a-8b

բ)A + B — C=(a+b)+(3a-2b)-(a-7b)=a+b+3a-2b-a+7b=3a+6b

գ)A — B — C=(a+b)-(3a-2b)-(a-7b)=a+b-3a+2b-a+7b=-3a+10b

դ)-A — B — C=-(a+b)-(3a-2b)-(a-7b)=-a-b-3a+2b-a+7b=-5a+8b

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Գրառեք և պարզեցրեք A — B — C + D արտահայտությունը, եթե

ա)A = 7x, B = xy + 4x, C = 5x — xy, D = -8xy

A — B — C + D=(7x)-(xy+4x)-(5x-xy)+(-8xy)=7x-xy-4x-5x+xy-8xy=-2x-8xy

բ)A = a2 + 2b, B = 3a2 — b, C = b — 2a2, D = 2a2 — b

A — B — C + D=(a²+2b)-(3a²-b)-(b-2a²)+(2a²-b)=a²+2b-3a²+b-b+2a²+2a²-b=2a²+b

2)Աստղանիշի փոխարեն ընտրեք այնպիսի միանդամ, որ ստացվի ճիշտ հավասարություն․

ա)2a2b·7a³b=14a5b2

բ)14a2c3 ·3a4c2 = 42a6c5

գ)8a²c7·11a3c2 = 88a5c9

դ)5bc³ · 17b3c4 = 85b4c7

 

Домашнее задание 02.11.2024

by

В осенние каникулы я провёл в столице Грузии — Тбилиси. Тбилиси — очень древний и красивый город. Мне очень понравилась старая часть города с её узкими, мощёными улочками. В центре старого города находится армянская церковь Святого Саркиса. Мы с мамой посетили церковь и зажгли свечи. В Тбилиси также есть армянский район —

Авлабар, где живёт много армян.

Ночью мы посмотрели на Тбилиси с высоты птичьего полёта — с канатной дороги. Это было очень интересно: город и здания красиво подсвечивались. По всему Тбилиси течёт река Кура. На реке можно прокатиться на маленьких лодках. В Тбилиси находится Нарикала, неприступная крепость, или «сердце и душа Тбилиси», самый известный и древний памятник столицы. Она расположена на холме Мтацминда, откуда открывается прекрасный вид на город. Основание крепости связывают с IV веком.

В городе установлены маленькие скульптуры. Я посетил очень интересное место — музей / Museum of Digital Space /, где был на интерактивной выставке полотен Винсента Ван Гога. Это было впечатляюще. Я побывал на Площади Свободы, где находится здание мэрии Тбилиси, центральный офис Национального банка Грузии и отель «Марриотт». Я прогулялся по одной из центральных улиц Тбилиси — улице Руставели, названной в честь средневекового грузинского писателя Шота Руставели. Улица, длиной около 1,5 км, тянется от Площади Свободы до Площади Руставели. На улице Руставели расположены множество государственных, общественных, культурных и торговых учреждений, включая парламент Грузии, церковь Кашвети, Национальную академию наук Грузии, Национальный музей Грузии, Оперный и балетный театр имени З. Палиашвили, Государственный академический театр имени Шота Руставели, Русский драматический театр имени А. Грибоедова и другие. По обеим сторонам улицы посажены сосны. Я провёл замечательные осенние каникулы.

 

 

 

Եռանկյուն։Եռանկյունների հավասարության առաջին հայտանիշը

by

1)AE և DC հատվածները հատվում են B կետում, որը նրանցից յուրաքանչյուրի միջնակետն է։

ա)Ապացուցեք, որ ABC և EBD եռանկյունները հավասար են

<ABC=<DBE հավասար են որովհետև հակադիր անկյուններ են , իսկ AB=BE , CB=BD Քանի որ B կետը միջնակետ է , ըստ առաջի կանոնի։

բ)Գտեք ABC եռանկյան A և C անկյունները, եթե BDE եռանկյան մեջ <D = 47o <E = 42o ։’

D=C=470 , E=A=420 քանի որ եռանկյունիները իրար հավասար են , ըստ երկրորդ կանոնի

2)Նկարում AB = AC, <1 = <2:

ա)Ապացուցեք, որ ABD և ACD եռանկյունները հավասար են

<1=<2,  BC=AD, AC կողմը ընդհանուր է =>  ΔABC=ΔACD ,եռանկյան հավասարության առաջին հայտանիշի ։

բ)Գտեք BD-ն և AB-ն, եթե AC = 15սմ, DC = 5սմ

AB=AC=15 սմ

եռանկյունիներ ABD և ACD իրար հավասար են,հետևաբար

BD=DC=5 սմ

 

3)Նկարում BC = AD, <1 = <2:

ա)Ապացուցեք, որ ABC և CDA եռանկյունները հավասար են

BC=AD

AC-ն ընդհանուր կողմ է,<1=<2

Հետևաբար եռանկյունիներ ABC և CDA իրար հավասար են։

բ)Գտեք AB-ն և BC-ն, եթե AD = 17սմ, DC = 14սմ։

BC=AD=17 սմ , եռանկյունիներ ABC և CDA իրար հավասար են

Հետևաբար՝ AB=DC=14 սմ

 

4)Նկարում OA = OD, OB = OC, <1 = 74o, <2 = 36o ։

ա)Ապացուցեք, որ AOB և DOC եռանկյունները հավասար են

OA=OD

BO=OC

բ)Գտեք <ACD-ն

 

Երվանդական Հայաստանի անկախության վերականգնումն ու Սելևկյանները

by
ԲառարանՀելլենիստական պետություններ– թագավորություններ, որոնք ձևավորվել են Ալեքսանդր Մակեդոնացու իշխանության փլուզման արդյունքում և որդեգրել հունական մշակույթն ու ապրելակերպը:

Հանդուրժողական քաղաքականություն– նշանակում է ընդունել և հարգել այն մարդկանց և խմբերի հիմնական իրավունքները, կրոնական ծեսերը, հավատքը, մշակույթը, տեսակետները, որոնք տարբերվում են սեփականից:

 

Ք. ա. 334 թվականին Ալեքսանդր Մակեդոնացու բանակը ներխուժեց Փոքր Ասիա՝ նշանավորելով հայտնի Արևելյան արշավանքի սկիզբը, որն Աքեմենյան կայսրությունը նվաճելու նպատակ ուներ: Վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ Ք. ա. 331 թ. Բաբելոնից ոչ հեռու՝ Գավգամելայի մոտ: Ճակատամարտին մասնակցում էին և հայկական զորքերը: Հին պատմիչների վկայությամբ՝ նրանք գտնվում էին աջ թևում և ոչ միայն հետ մղեցին հունմակեդոնական զորքերի հարձակումը, այլև ներխուժեցին նրանց թիկունք: Չնայած այդ ամենին՝ պարսկական զորքերը ճակատամարտում պարտվեցին, և Դարեհ III արքան փախավ մարտադաշտից։ Դարեհի՝ իր իսկ մերձավորների կողմից սպանվելուց հետո շուտով փլուզվեց Աքեմենյան կայսրությունը: Ստեղծվեց մի նոր հսկայական կայսրություն՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու կայսրությունը: Մայրաքաղաքն էր Բաբելոնը:

Երվանդական Հայաստանի անկախության վերականգնումը

Աքեմենյան կայսրության փլուզումը Երվանդունիներին հնարավորություն էր տալիս հավակնելու ինքնիշխանության և վերականգնելու Հայաստանի անկախությունը։ Մեծ Հայքում Ք. ա. 331 թ. գահ է բարձրանում Երվանդ III-ը:

Մայրաքաղաքը տեղափոխվում է Արարատյան դաշտ՝ քաղաք Արմավիր, որը վերածվում է քաղաքական, տնտեսական, մշակութային և հոգևոր խոշոր կենտրոնի: Մայրաքաղաքի տեղափոխությունը նշանավորում էր սատրապական կարգավիճակի թոթափումը և պետության անկախացումը:

Երվանդ III-ի աջակցությամբ նույն տարում Փոքր Հայքում գահ է բարձրանում Միթրաուստեսը։ Մեծ Հայքը միառժամանակ նաև Փոքր Հայքի անկախության երաշխավորն էր: Թեպետ Հայաստանը դեռ ամբողջությամբ ներգրավված չէր Արևելքի և Արևմուտքի աշխարհաքաղաքական պայքարում, բայց ակտիվ դեր էր խաղում Փոքր Ասիայի քաղաքական կյանքում։ Այսպես՝ Երվանդ արքան քանիցս աջակցում է այն պետություններին, որոնք փորձում էին պահպանել նոր իրավիճակում ձեռք բերված անկախությունը: Նա աջակցում էր կամ ռազմական ուժով, կամ էլ քաղաքական ապաստան տալով։ Օրինակ՝ մակեդոնական զորքերին պարտված Կապադովկիայի թագաժառանգին Երվանդը նախ ապաստան է տալիս Հայաստանում, իսկ հետո նաև ռազմական ուժով վերականգնում գահին։

Այդուամենայնիվ, անկախությունը հնարավոր է լինում պահպանել նախ և առաջ շնորհիվ այն բանի, որ Ալեքսանդր Մեծի ռազմաքաղաքական առաջնահերթությունների մեջ դեռ ներառված չէր Հայաստանի նվաճումը: Ալեքսանդր Մեծն ուղարկում է բանակներ, որոնք ջախջախվում են հայերի կողմից, սակայն նա անձամբ ռազմական արշավանք չի առաջնորդում Հայաստան: Հայկական թագավորությունների համար նպաստավոր էին նաև Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահվանը հաջորդած տարիները: Նրա զորավարների, իսկ ապա հելլենիստական պետությունների միջև տևական պատերազմներ էին մղվում։ Դրանք միառժամանակ շեղում են ուշադրությունը հայկական նորաստեղծ պետություններից։ Բացի դրանից՝ Երվանդը կարողանում էր դիվանագիտական ճկունություն ցուցաբերել Ալեքսանդրի հաջորդների ճամբարում սկսված երկպառակությունների ընթացքում՝ աջակցելով իրեն ցանկալի ուժին: Այսպիսով՝ անկախությունը հնարավոր է լինում պահպանել նաև ճկուն դիվանագիտության շնորհիվ։ Սա էլ նպաստում է հայկական թագավորությունների ամրապնդմանը:

Սելևկյան պետությունը

Ալեքսանդրի վաղաժամ վախճանից հետո նրա կայսրությունը շուտով բաժանվեց նրա զորավարների միջև։ Արդյունքում Ալեքսանդրի կայսրությունը մասնատվեց մի քանի թագավորությունների միջև։ Դրանցից ամենամեծը Սելևկյան պետությունն էր, որը տարածվում էր Փոքր Ասիայից մինչև Սիրիա և Հնդկաստան: Նոր կայսրության կառավարիչները բախվեցին բազմաթիվ մարտահրավերների: Նրանց թագավորությունն ընդգրկում էր նախկին Պարսկական կայսրության մեծ մասը: Այնտեղ ապրում էին տարբեր ժողովուրդներ՝ տարբեր սովորույթներով։ Այդ ժողովուրդներից շատերը, դժգոհ լինելով նոր իշխանությունից, ապստամբում էին իրենց առաջնորդների դեմ: Խնդիրը կարգավորելու համար Սելևկյանները որդեգրեցին Ալեքսանդր Մակեդոնացու հանդուրժողական քաղաքականությունը։ Ըստ այդմ՝ պետք է քաղաքացիություն տրվեր ոչ միայն հույներին, այլև բնիկ ժողովուրդներին, ոչ հունական համայնքները պետք է ստանային շնորհներ և հովանավորություն իրենց Սելևկյան տիրակալներից, նրանց կրոնական ծեսերը, հավատքներն ու սրբավայրերը պետք է պաշտպանվեին ու հարգվեին։ Մերձավորարևելյան ավանդույթների նկատմամբ հանդուրժող Սելևկյան տիրակալները սկսեցին ընդունել և յուրացնել այդ ավանդույթներից մի քանիսը՝ անկասկած, քաղաքական նպատակներով։

Այնուամենայնիվ, Սելևկյանների ծրագրերը ներառում էին շատ ավելին, քան պարզապես հանդուրժողականության քաղաքականությունը։ Զուգահեռաբար նրանք մեծ ծավալներով սկսեցին նոր քաղաքներ կառուցել։ Քաղաքներն այն կարևոր հանգրվաններն էին, որոնց միջոցով իրականացվելու էր թե՛ իշխանութ- յան ամրապնդումը և թե՛ նոր աշխարհի յուրացումը։ Դրանք նպաստեցին նաև հունական լեզվի ու մշակույթի տարածմանը Սելևկյան թագավորության բոլոր մասերում։ Չնայած այդ ամենին՝ Սելևկյանները ստիպված էին դիմակայել բազմաթիվ տարածքների անջատողական ձգտումներին, մինչդեռ նրանց տարածքային նկրտումները դեռ չէին բավարարվել։

Հայկական թագավորությունները և Սելևկյանները Ք. ա. III դարում

Երվանդական Հայաստանն անկախության վերականգնումից հետո զգալի փոփոխության ենթարկվեց Ք. ա. III դարում։ Թագավորության արևմտյան շրջանները, ներգրավվելով հելլենիստական երկրների զարգացած առևտրատնտեսական հարաբերությունների մեջ, աստիճանաբար սկսեցին տարբերվել թագավորության մյուս տարածքներից: Սա հանգեցրեց նաև այդ հատվածի քաղաքական տարանջատմանը: Ք. ա. III դ. կեսերին Մեծ Հայքից անջատվեցին Ծոփքն ու Կոմմագենեն և առանձին միացյալ թագավորություն կազմեցին: Հարկավ, այդ մասնատման մեջ իր մեծ ներդրումն ուներ Սելևկյան կայսրությունը, որը ձգտում էր տիրել ամբողջ Հայաստանին: Նորաստեղծ հայկական թագավորության գահին Երվանդական արքայատան կրտսեր ճյուղի ներկայացուցիչ Սամոսն (Շամն) էր։ Վերջինս նաև իր անունով դրամներ էր հատում, որոնք մինչ օրս հայտնի ամենահին հայկական մետաղադրամներն են: Որոշ ժամանակ անց Ծոփք-Կոմմագենեի թագավորությունը ևս տրոհվեց, և ստեղծվեցին Ծոփքի ու Կոմմագենեի առանձին թագավորությունները: Այդպիսով՝ Հայաստանի տարածքում ձևավորվեցին հայկական չորս թագավորություններ՝ Մեծ Հայք, Փոքր Հայք, Ծոփք և Կոմմագենե: Իսկ արդեն Ք. ա. III դարի վերջին Երվանդական այդ պետությունների համար ստեղծվել էին անբարենպաստ պայմաններ. մոտ էր դրանց վախճանը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչո՞ւ էին քաղաքները կարևոր հունական մշակույթի, այդպիսով՝ Սելևկյանների իշխանության տարածման համար:

Սելևկյանների ծրագրերը ներառում էին շատ ավելին, քան պարզապես հանդուրժողականության քաղաքականությունը։ Զուգահեռաբար նրանք մեծ ծավալներով սկսեցին նոր քաղաքներ կառուցել։ Քաղաքներն այն կարևոր հանգրվաններն էին, որոնց միջոցով իրականացվելու էր թե՛ իշխանութ- յան ամրապնդումը և թե՛ նոր աշխարհի յուրացումը։ Դրանք նպաստեցին նաև հունական լեզվի ու մշակույթի տարածմանը Սելևկյան թագավորության բոլոր մասերում։

2. Ընդհանրացրո՛ւ: Որո՞նք էին Երվանդական Հայաստանի մասնատման ներքին և արտաքին պատճառները:

3 . Գնահատիր: Ի՞նչ հետևանքներ կարող էին լինել Սելևկյանների համար, եթե Մեծ Հայքի թագավորությունը չտրոհվեր մի քանի այլ թագավորությունների:

Երբ որ Ծոփքն ու Կոմմագենեն  անջատվեցին Մեծ Հայքից և կաազմեցին միացյալ թագավորություն,այդ ժամանակ Սելևկյանների իշխանությունը կարող էր ամրանալ,քանի որ իրենք էին նպաստել այդ երկու թագավորությունների միացմանը։Սելևկյանները ձգտում էին տիրանալ ամբողջ Հայաստանին։Սակայն  այդ միացյալ թագավորությունը տրոհվեց և ստեղծվեց  Ծոփքն ու Կոմմագենեն առանձին թագավորություններ ,որոնք կարող էին Սելևկյանների իշխանությունը  թուլացնել ։

4. Շարունակականություն և փոփոխություն

Պատկերացրու, որ դու Երվանդ III արքայի խորհրդականն ես և նրա հետ միասին մասնակցում ես Գավգամելայի ճակատամարտին: Երբ պարզ է դառնում, որ Դարեհ III-ը փախել է մարտադաշտից, հարկավոր է լինում արագ կողմնորոշվել հետագա գործողությունները ծրագրելիս: Ի՞նչ խորհուրդ կտաս Երվանդ արքային. կռվե՞լ մինչև վերջ Ալեքսանդր Մակեդոնացու դեմ, թե՞ նահանջել Հայաստան և հռչակել Հայաստանի անկախությունը:

Ես խորհուրդ կտաի Երվանդ արքային կռվել մինչև վերջ Ալեքսանդր Մակեդոնացու դեմ։

Ի՞նչ ես կարծում, քո նախաձեռնությանը, արքայից բացի, հասարակության ո՞ր շերտերը կարող էին աջակցել: Իսկ ընդդիմանա՞լ (յուրաքանչյուր պատասխան հիմնավորիր առանձին):

Բոլոր շերտերը։

Քիմիա 30.10.2024

by

Միևնույն քիմիական տարրի ատոմները, որոնց միջուկները պարունակում են նույն թվով պրոտոններ, բայց տարբեր թվով նեյտրոններ, անվանվում են իզոտոպներ:
Օրինակ՝ ածխածին տարրն ունի երեք բնական իզոտոպ (նկ. 24)։ Յուրաքանչյուրի միջուկում կա 6 ական պրոտոն (քանի որ միևնույնտարրի ատոմներն են), սակայն նեյտրոնների
թիվը տարբեր է՝ 6, 7 կամ 8: Նկարից պարզ է դառնում, որ միևնույն տարրի իզոտոպները գրառվում են միևնույն քիմիական նշանով (բացառությամբ ջրածնի
իզոտոպների)։ Նշանի ձախ կողմի ներքևում գրված թիվը (Z) ցույց է տալիս այդ ատոմի միջուկում պրոտոնների թիվը: Ատոմի միջուկի դրական լիցքը որոշվում է
պրոտոնների թվով: Ածխածնի բոլոր իզոտոպների համար Z=6: Իսկ ձախ կողմի
վերևում գրված թիվը (A) պրոտոնների (Z) և նեյտրոնների (N) գումարային թիվն է
(12, 13, 14): Այդ թիվն անվանում են ատոմի զանգվածային թիվ.
A = Z + N

Իզոտոպ, զանգվածային թիվ, բնական իզոտոպ, կայուն իզոտոպ, անկայուն իզոտոպ
Գրեթե բոլոր տարրերն ունեն իզոտոպներ: Որոշ իզոտոպներ լայնորեն կիրառվում են տարբեր բնագավառներում: Օրինակ՝ թթվածին տարրի 18Օ իզոտոպը կիրառվում է քիմիական ռեակցիաների ընթացքն ուսումնասիրելու նպատակով: Ֆոսֆոր տարրի 32P իզոտոպը կիրառվում է որոշ հիվանդությունների պատճառները բացահայտելու և վերահսկելու նպատակով: Նույն իզոտոպը կիրառվում է բույսերի պարարտացման արդյունավետությունը մեծացնելու նպատակով:
Ածխածին տարրի բնական ռադիոակտիվ իզոտոպ 14C-ը հաճախ անվանում են «ածխածնային ժամացույց»: Ածխածին-14 իզոտոպը հիմք է ծառայում օրգանական ծագում ունեցող գտածոների տարիքը որոշելու համար: Օրինակ՝ այս իզոտոպի շնորհիվ հաշվել են Վայոց ձորի Արենի գյուղի մոտակայքում պեղումների ժամանակ հայտնաբերած բնական կաշվից պատրաստված տրեխի
(կոշիկ) տարիքը՝ մոտ 5500 տարեկան:

Հարցեր և առաջադրանքներ․

1․Սահմանի՛ր իզոտոպ հասկացությունը։

Միևնույն քիմիական տարրի ատոմները, որոնց միջուկները պարունակում են նույն թվով պրոտոններ, բայց տարբեր թվով նեյտրոններ, անվանվում են իզոտոպներ:

2․Լրացրո՛ւ աղյուսակը.

 

 

Հայոց լեզու 23.10.2024

by

1. Փակագծերում տրված բառերից և բառակապակցություններից նախադասության մտքին համապատասխանող գոյականներ ստացի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Բնության մեջ համատարած լռություն (լռել) չկա:

Աղմուկը կարող է հիշողության (հիշել) կորստի (կորչել) պատճառ դառնալ:

Աշխատանքից (աշխատել) հոգնած  մարդու վրա ազդում է քաղաքային երթևեկությունը(երթալ ու գալ) աղմուկը, բարձրաձայն խոսակցությունը (խոսել):

Կա ենթադրություն (ենթադրել), որ ջուրը ոչ միայն Երկրի, այլ նաև ուրիշ մոլորակի (մոլորել) վրա է շատ:

Կենսաբանները (մարդու մասին գիտությամբ զբաղվող) վկայում են, որ մարդկանց մարմնի յոթանասուն տոկոսը ջրից է բաղկացած:

Բժշկության խորհրդանիշը (խորհուրդը նշել) եղել և մնում է օձը:

2. Փակագծում տրված բառերից և բառակապակցություններից նախադասության մտքին համապատասխանող գոյականներ ստացի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Եֆրեմովի «Անդրոմեդի միգամածությունը» ֆանտաստիկական վեպում պատմում է մի խումբ տիեզերագնացների (տիեզերք գնալ) հեռավոր միջաստղային ճանապարհորդության(ճանապարհորդել) մասին: Նրանց աստղաթիռի արագությունը (արագ) շատ մոտ է լույսի արագությանը (արագ), և ժամանակը երկրայինի համեմատությամբ  (համեմատել) շատ դանդաղ է շարժվում: Տիեզերագնացները գալակտիկայի ամենահեռավոր շրջաններին հասնելու առաջադրանք (առաջադրել) ունեն: Պիտի հասնեն այն աստղին, որի մոլորակներից (մոլորել) մեկի վրա, ըստ որոշ ենթադրության (ենթադրել) մեզ նման մարդիկ են բնակվում: Ինչպիսի՜ն կլինի ամբողջ մարդկության ցնծությունը (ցնծալ), երբ նրանք վերադառնան ու այլ աշխարհի մարդկանցից ողջույն բերեն:

3.Տրված բառերը տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն՝ համապատասխանեցնելով նախադասություններին:

Նախօրոք, շնորհք, մեհյան, ներողություն, խոչընդոտող, նրբանկատ:

Այնքան շատ են խորընդոտողներն ու խանգարողները, որ էլ ոչինչ չեմ ուզում անել:

Դե՛, ցո՛ւյց տուր շնորհքդ, թող տեսնեն, թե ինչեր ես անում:

Նախօրոք ամեն ինչ պատրաստել էր, որ հետո իրար չխառնվեր:

Խոչընդոտող մանր-մունր հոգսերով է տարվել ու մոռացել մեր պայմանը:

Ներողություն խնդրեց ու հանգիստ դուրս եկավ. կարծես ոչինչ չէր եղել:

Հեթանոսական մեհյանի տեղում է կառուցվել այս տաճարը:

Շատ նրբանկատ մարդ է երբեք ընկերներիս մոտ ինձ դիտողություն չի անում:

4. Փակագծում տրված գոյականները գրի´ր համապատասխան հոլովով:

Նյու Յորքի (Նյու Յորք) բնակիչները զարմանքով դիտում էին 19-ամյա մի ուսանողի (ուսանող), որը սիրալիր ժպիտով (ժպիտ) սեղմում էր մի մեծ հանրախանութ մտնող բոլոր այցելուների(այցելուներ) ձեռքերը: Այդ ձևով (ձև) 8643-րդ հաճախորդին (հաճախորդ) ողջունելուց(ողջունել) հետո նա վեր պարզեց կապտած ձեռքը և բացականչեց.

-Ուռա´: Ռուզվելտի ռեկորդը (ռեկորդ) գերազանցեցի:

Հավանաբար քչերին (քչեր) է հայտնի, որ 1907 թվականին (թվական) Սպիտակ տան (տուն) մի ընդունելության (ընդունելություն) ժամանակ ԱՄՆ-ի (ԱՄՆ) այն ժամանակվա նախագահը սեղմել էր 8513 մարդու (մարդ) ձեռք:

5. Փակագծում տրված գոյականները գրի´ր համապատասխան հոլովով:

Երբեմն ծովից (ծով) լույս է դուրս գալիս: Այն դիտվում է մակերեսային տաք ջրերի (ջրեր)՝ ալիքի (ալիք) կապտականաչավուն լուսարձակման (լուսարձակում) տեսքով (տեսք): Ծովային լուսաձակման (լուսարձակում) գլխավոր աղբյուրը միաբջիջ օրգանիզմներն են, որոնք ինչպես բույսերի (բույսեր), այնպես էլ կենդանիների(կենդանիներ) հատկություն ունեն: Նրանք արևի(արև) էներգիան լուսային էներգիայի (էներգիա) վերածելու բացառիկ ունակություն ունեն: Քիմիական բարդ ռեակցիայի (ռեակցիա) հետևանքով (հետևանք) առաջանում է «սառը» լուսարձակում, որը չի ուղեկցվում ջերմության (ջերմություն) արտադրությունով (արտադրություն):

6. Փորձի´ր բացատրել, թե ի´նչ են ցույց տալիս գործիական հոլովով դրված ընդգծված գոյականները:

Ծերուկը երկաթե ձողով գրում էր կավե սալիկի վրա:

Արտում մի մարդ կար, որ խոտ էր քաղում մանգաղով:

Բահով էր փորել այդ հսկա փոսը:

Այն նկարը կարծես թութակի պոչով է նկարել:

Ուզում ես այս ամուր պատը փոքր քլունգով քանդե՞լ:

Տաբատի վրայի բիծը սպունգով ու օճառով մաքրեց:

Գործիական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան,որով կատարվում է գործողությունը։

 

7. Փորձի´ր բացատրել, թե ի՞չ են ցույց տալիս տրական հոլովով դրված ընդգծված գոյականները:

Վերջապես մոտենում ենք տաճարին:

Զանազան ուտեստներով զարդարված սկուտեղը մատուցեց հյուրին

Աթոռներ չկային. Սեղանը մոտեցրեց բազմոցին:

Շատ տարիներ հետո հասավ փնտրած ամրոցին:

Ձեռքի բաժակը տվեց հորը:

Ուզում էր լարի ծայրը հասցնել սյունին:

Տրական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան,որին տրվում կամ մոտենում է մի բան կամ որին հանգում է ենթակայի գործողությունը։